Kanser hem dünya hem ülkemiz için ölüm nedenleri arasında ikinci sırada olan, özellikle geç tanı konulan çoğu türünde tedavisi tam başarıya ulaşılamayan ve bu nedenle güncelliğini koruyan çok önemli bir sağlık sorunudur.
Dünyada yaklaşık her 5 ölümden birinin kanser nedeniyle gerçekleştiği bilinmektedir. Dünyada her yıl yaklaşık 19 milyon kişiye yeni kanser tanısı konulmaktadır. 2022 yılı verilerine göre Türkiye' de 240 bin kişi kanser tanısı almış ve bunun yaklaşık % 25'den fazlası da hayatını kaybetmiştir.
Peki bugün için kısaca lenf kanseri olarak bilinen özellikle B hücreli lenfomalarda yeni bir umut olan Car T Cell tedavisi nedir?
Kimerik Antijen Reseptörü (CAR) T hücre tedavisi son yıllarda hızla gelişen ve özellikle kanser tedavisinde umut vadeden bir hücresel tedavi yöntemidir.
Car T Cell tedavisi bağışıklık sistemimizi kanser hücrelerine karşı güçlendiren bir tedavidir. Bu tedavide hedef hücresel bağışıklığın yapı taşı olan T hücrelerinin kanser hücrelerini tanıması ve bunlara karşı savaşmasıdır. Tedavi için en yaygın uygulanan prosedür, kişinin kendi kanı alınır, kanındaki T hücreleri lökoferez adı verilen bir süreçle toplanır. Toplanan T hücreleri yine laboratuvar ortamında genetiği değiştirilerek hastaya geri enjekte edilir ve enjekte edilen bu genetiği değiştirilmiş T hücrelerinin kanser hücreleriyle savaşması beklenir.
Hangi kanser türlerinde etkilidir? Tedavinin başarı şansı nedir?
Günümüzde bazı kan kanseri ve lenf kanser türlerinde uygulanmaktadır. Özellikle tedaviye dirençli, nüks vakalarda dünyada yüz güldürücü olmuştur. Uygulanan kanser türlerinde başarı şansı % 80' den fazladır. Hatta yayınlarda bazı kan kanseri türlerinde başarı şansının % 90'ın üzerinde olduğu yayınlanmıştır. Yapılan çalışmalarla kansere karşı yeni nesil tedavi seçenekleri arasında yer edinecektir.
Peki kök hücre nedir? Hangi kanser türlerinde kök hücre kullanılır?
Kök hücreler vücudumuzda diğer hücrelere dönüşebilen ve farklılaşabilen, kendilerini yenileyebilen hücrelerdir. Bu hücreler ana hücrelerdir ve hayati işlevleri yerine getirebilen hücrelerin oluşumunda rol oynarlar. Örneğin vücudumuzda bulunan kas ve sinir hücreleri çoğalamazken, kök hücreleri kendilerini yenileyebilmek için bölünüp çoğalabilirler.
Lösemi, lenfoma, multıpl myelom, testis kanseri, kemik iliği kanserleri gibi birçok kanser türünde kullanılabildiği gibi, doğuştan gelen kan ve metabolizma hastalıklarında, bağışıklık eksikliklerinde kullanılabilirler.
Kök hücre tedavisi nasıl yapılır?
Günümüzde kök hücre tedavisi, kişinin kendisinden veya donörden alınan kan, kemik iliği veya kordon kanından üretilir. Kök hücre tedavisinde en önemli unsur, hücrelerin laboratuvar ortamında çoğaltılmasıdır. Çoğaltılan bu hücreler tespit edilen hasarlı bölgeye yerleştirilir ve böylece bu bölgelerde onarım başlar. Erken yaşlanma, organ hasarı gibi durumlarda da tercih edilen bir tedavi şeklidir. Günümüzde ayrıca estetik ve gençleşme uygulamalarında da kullanılmaktadır.
Doçent Doktor Mehmet Emin Güneş/Genel Cerrahi Uzmanı