Günümüzün Sağlık Sorunu : Karaciğer Yağlanması
Karaciğer Yağlanması Kalp Krizine Neden Oluyor !
Karaciğer yağlanması, obezite, sağlıksız ve yanlış beslenme bugün tüm dünyada ve ülkemizde önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Ülkemizde neredeyse her üç kişiden birinde karaciğer yağlanması görülmektedir.
Karaciğer yağlanması olan kişilerde, kalp krizi riski 2-3 kat daha fazladır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, kalp damar hastalıkları dünya çapında önde gelen ölüm nedenidir ve yılda yaklaşık 18 milyon kişi bu hastalıktan dolayı hayatını kaybetmektedir.
Peki karaciğer yağlanması nedir ve karaciğer neden yağlanır?
Hepatosteatoz adı verilen karaciğer yağlanması, karaciğer dokusunda yağ birikimi sonucu olur. Vücudun en büyük organlarından olan karaciğer, vücudun adeta kimya fabrikasıdır. Karaciğer, aldığımız gıdaları canlılığın devamı için metabolizma denilen sürece uygun besin maddelerine çevirir. Örneğin yağların eritilmesi için safra yapar ve bu şekilde yağlar ince bağırsaklardan safra yardımıyla kolayca emilerek kana karışır. Karaciğer ayrıca kan pıhtılaşma faktörlerini üretir, vitaminleri depolar, hormon üretir, kandaki toksik maddeleri temizler, demir, vitamin, şeker, yağ gibi enerji kaynaklarını depolar. Kandaki zararlı maddeleri süzer, ilaçların bir kısmını metabolize eder.
Normalde karaciğerde belli miktarda yağ bulunması normaldir. Ancak bu miktarın aşılması, geri dönüşü olmayan karaciğer yetmezliğine ve siroza kadar giden karaciğer harabiyetine neden olur bu da karaciğerin hem yapısal hem de fonksiyonel olarak bozulmasına yol açar.
Karaciğer yağlanmasının nedenleri nelerdir?
Karaciğer yağlanmasının en önemli nedeni alkoldür.
-Obezite,
-Kanda yüksek trigliserid düzeyi,
-Alkol, sigara kullanımı,
-Diyabet,
-Tiroid bezinin az çalışması olarak bilinen hipotiroidi,
-Yüksek insülin direnci,
-Hipertansiyon,
-Geçirilen hepatitler (hepatit B, hepatit C gibi)
-Uzun süre kullanılan ilaçların yan etkileri,
-Toksik içeriği yüksek besin tüketimi,
-Hareketsiz yaşam tarzı.
Karaciğer yağlanmasının belirtileri nelerdir?
Karaciğer normalde az miktarda yağ içerir ancak karaciğer ağırlığının %5'i üzerinde yağ birikmesi karaciğer sağlığı için risk oluşturur. Karaciğerde yağlanma oranı %30’dan fazla olursa klinik belirtiler ortaya çıkar.
-Karın sağ üst tarafında şiddetli ağrı ve halsizliktir en önemli belirtidir. Ayrıca,
-Karaciğer büyümesi
-Aşırı yorgunluk,
-İştah kaybı,
-Kilo kaybı,
-Gözlerde ve ciltte sararma,
-Hazımsızlık hissi, karında şişme,
-Burun kanaması,
-Vücutta morluklar,
-Bacaklarda şişme,
-Cinsel isteksizlik,
-Erkeklerde meme büyümesi,
-Ciltte lekenmeler, kaşıntı
-Ciltte küçük ağsı damarlanmalar görülür.
Karaciğer yağlanması hangi yaşlarda ortaya çıkar?
Karaciğer yağlanması genellikle orta yaş ve üzeri bireylerde görülse de maalesef günümüzde alkol ve toksik beslenme nedeniyle yağlanma daha genç yaşlarda başlamaktadır.
Alkole bağlı karaciğer yağlanması nedir?
Karaciğer yağlanması oluş sebebine göre genelde ikiye ayrılır. Alkolik ve nonalkolik. Her ikiside zamanla karaciğer hücrelerinde fibrosiz denilen değişime neden olur ve karaciğerde harabiyet meydana getirerek karaciğer sirozuna yol açarlar. Sadece bir kaç gün süreyle bile olsa fazla miktarda alkol tüketmek bile karaciğerde yağ birikmesine neden olur.
Tanı nasıl konur?
Kan tahlilleri en önemli göstergedir. Karaciğer fonksiyon testlerinin yüksek bulunması ve üst karın ultrasonografisinde karaciğerde yağlanma ve büyüme saptanması tanıya giden ilk adımdır. Hepatit testleri ve karaciğer enzimlerinin normalden yüksek olması tanıda çok önemlidir. Karaciğere yönelik ultrason, tomografi, MR ve biyopsi kesin tanı koydurucudur.
Karaciğer yağlanması nasıl tedavi edilir?
Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler tedavinin ilk kuralıdır. Alkol kullanımı tamamen sınırlandırılmalı veya tamamen kesilmeli, insülin direncine neden olacak beslenme alışkanlıklarından vazgeçilmeli, obezite ile mücadele edilmeli, etkin, kalıcı bir diyet diyetisyen ve hekim kontrolünde sürdürülmeli, düzenli egzersiz ve kan şekeri kontrolleri yaptırılmalıdır. Haftanın üç ya da dört günü mutlaka yürüyüş, yüzme veya spor salonunda yapılan fiziksel aktiviteler yaşama dahil edilmelidir.
Hangi besinler karaciğer yağlanmasına iyi gelir?
Akdeniz tarzı beslenmeye ağırlık vermek, tekli doymamış yağ asitleri içeren zeytinyağı, balık ve sebze tüketmek bu işin ilk kuralıdır.
-Mutlaka rafine şekerden ve unlu mamullerden kaçınılmalıdır.
-Ispanak ve brokoli gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler.
-Somon, ton balığı, alabalık, sardalya gibi omega-3 yağ asitlerinden zengin balıklar.
-Bezelye, nohut, çavdar ve yulaf gibi lifli baklagiller ve tam tahıllar.
-Enginar ve yaban mersini gibi antioksidan kaynağı zengin besinler tüketmek karaciğer yağlanmasına son derece faydalıdır.
Profesör Doktor Mehmet Emin Güneş/Genel Cerrahi Uzmanı