Afet Psikolojisi: Doğal Afetlerde Psikososyal Destek ve Müdahaleler kitabı, psikoloji ve psikiyatri alanlarında uzman olan isimlerin katkısıyla, afet sırasında ve sonrasında ortaya çıkan psikolojik etkilere dair kapsamlı bir inceleme yürütüyor. Afet psikolojisi alanındaki temel kavramları, teorik çerçeveleri ve araştırma bulgularını ele alarak afetlerin psikolojik etkilerini anlamaya yönelik bir temel çerçeve sunuyor.
Afet psikolojisini nasıl tanımlarsınız?
Son yıllarda afetlerin meydana geliş sıklığı artış göstermektedir. Bu artışın açıklanmasında ekonomik, sosyal, siyasi ve coğrafi pek çok etken incelenmektedir. Afet derken aniden meydana gelen, beklenmedik, yıkıcı ve afetzedelerin müdahale imkânlarının yetersiz olduğu doğal olaylar kastedilir. Doğal afetler arasında depremler, tsunamiler, kasırgalar, volkanik patlamalar, sel, kuraklık, orman yangınları, şiddetli yağışlar, don, salgın, heyelan ve fırtına sıktır. Afet psikolojisi afetlere bağlı olarak gelişen davranışsal, duygusal ve düşünsel durumları ve patolojileri inceler. Afetlere maruz kalan kişilerin baş etme kapasitelerini aşacak düzeyde yüksek düzeyde stresöre maruz kaldığı göz önüne alındığında, afete verilen bireysel psikolojik tepkilerin incelenmesi önem arz etmektedir. Doğal afetler adı üzerinde tabii hadiselerdir, istemesek de çeşitli zaman dilimlerinde ortaya çıkacaktır ve büyük kısmının oluşmasını engelleyemeyeceğiz. Ancak yaşanan afetlerden ders çıkararak afetlere bağlı kayıpların ve psikolojik sıkıntıların azaltılması mümkün olabilir.
Doğal afetler sonrası toplumun ya da afetleri yaşamış kişilerin psikolojilerini toparlamaları adına neler yapılmalı?
Bu amaçla yapılacak en önemli yardım psikososyal destektir. Psikososyal destek, bireylerin ve toplumların psikolojik yaralarını iyileştirmeye ve sosyal yapılarını yeniden inşa etmeye yönelik faaliyetleri kapsar. Afetlerin ardından etkilenen birey ve topluluklara yönelik psikolojik destek sağlama, toplumsal ve kültürel ihtiyaçlara uygun yardım çalışmaları yürütme, bireysel ve toplumsal iyileşme becerilerinin artırılması gibi konular detaylandırılmıştır. Psikososyal müdahale araçları, ihtiyaç ve kaynak değerlendirmeleri, psikolojik ilk yardım, sevk etme ve yönlendirme ve toplumu harekete geçirme gibi temel konular incelenmektedir.
Afetler sonrası medyada da konuyla ilgili çok fazla haber yapılıyor. Bu haberlerin afetzedeler üzerindeki etkisi ne yönde?
Afetzedelerin belirsizliği gidermek ve kaygıdan kaçınmak için en kolay ula¬şabileceği uğraşılardan birinin medya tüketimi olduğu açıklan¬maktadır. Medya tüketimi, sosyal medyada gezinmek, müzik dinlemek, film seyretmek ya da haberleri takip etmek şeklinde ortaya çıkabilir. Afetzedelerin başvurduğu bu aşırı tüketim ya¬nılgılarla karşılaşmaya yol açabilir. Afet zamanlarında yoğunlaşan medya tüketiminin psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisi tartışılmaktadır. Medya psikolojisi ve içerik üretimi/tüketimi arasındaki ilişkiye ve bu tüketime yönelik belirli öne¬riler sunarak bireyin kitle iletişim araçları ile olan etkileşimini düzenlemesine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Medyadaki afet haberlerinin zamanla bir duyarsızlaşma ya da dolaylı olarak etkilenme şeklinde etkileri olabilir.
