Tuncelili yönetmen Devrim Tekinoğlu, Tunceli'deki inanç sistemini beyaz perdeye aktardı. Rae Haq inancıyla ilgili bir belgesel hazırlayan Tekinoğlu, Tunceli'deki gösterimden sonra şimdi de filmini İstanbul'da belgesel severlerle buluşturacak.
Belgeselin yapım koordinatörlüğünü ise Dam Yapım'dan Hüseyin Ayrılmaz üstlendi.
Tekinoğlu’nun yeni belgeseli Ra (Yol), Tunceli'nin inanç ve yaşamını ele alıyor.
“Rayê qese ra berza/ Yol cümleden uludur” cümlesi Tunceli'de Haq (Hak Yolu) inancını özetliyor.
Bu inancı “Ra” (Yol) adıyla belgesel filmine taşıyan Tekinoğlu, Tunceli'de sürdürülen inanç ve yaşam biçimini işleyen bir saatlik belgesel olduğunu söyledi.
Tekinoğlu, “Belgeselimiz ağırlıklı olarak doğada sürdürülen inanç ritüellerine odaklanmıştır. Bir yıllık inanç takvimini, inanç pratiği ve mana dünyası olarak yorumlamaya çalışmıştır. Bu yönü ile dört duvar arasına sıkıştırılamayan bir yaşam biçimini ve inanç dünyasını işlemiştir” dedi.
DERSİM İNANÇ SİSTEMİ NEDİR?
Belgeselle ilgili konuşan Tekinoğlu, "Raye Haq inanç yolunu Anadolu'daki diğer inanç kalıplarından ayıran en önemli farklılıklarından biri doğaya ve insana bakış açısı olduğu söylenebilir. Dersim Aleviliğinin tarihsel olarak farklı inanç biçimlerinden beslenmiş olması ve yaşanılan coğrafyanın zorlukları barındırması doğaya daha fazla önem vermesine olanak vermiştir. Dolayısı ile Dersim Aleviliğinde doğa merkezli eğilim belirgindir. Bu belirgin öğeler ibadet takvimi döngüsü ile sürdürülmüştür." ifadesini kullandı.
Tunceli'deki inanç sistemiyle ilgili bilgi veren Devrim Tekinoğlu, "Dersim ibadet takvimi Gağan, Xızır ve Hawtemal ayları ile isimlendirilmiştir. Bu üç kutsal ay, güneşin pozisyonuna göre birbirini tamamlayan bir sistem oluşturmuştur. Dersim ibadet takviminin üç önemli ayı, bir yıllık döngü içinde yılın bitişi ve yeni yılın başlangıcına şükran içeriği ile şekillenir. Dersim’de inancın en önemli belirleyiciliğini kutsallık ile ilişkilendirilmiş ziyaret kültürü oluştururken toplu ibadetin vücut bulduğu yer cem törenleridir. Bireyin inancında “ziyaret ibadeti” ön planda iken toplumsal yaşantıda “cem törenleri” ön plandadır. Birey ve toplum, toplum ve komşuluk, ilişkileri “cemaat sistemi” ile sürdürülmüştür. Cemaat sisteminin en önemli aktörleri “Kutsal Ocaklar” ilişkisi içinde bulunan “Ana, Rehber, Pir, Dede, Murşid”lerdir." dedi.
Tekinoğlu şöyle konuştu: Doğa-İnsan, İnsan toplum ilişkisinde sistemini oluşturan Dersim inançlarının günlük hayatta inançsal ilişki gibi ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkilerde oluşturmuştur. En başta güneş ve ay olmak üzere ateş, su, toprak, ağaç kültleri kutsallık ilişkileri doğurmuştur. Birçok doğa hayvanı dokunulmaz veya kutsal kabul edilmesi, ağacın meyvesi toplanırken kurdun, kuşun, ayının hakkı gözetilmiş, tarlanın hasadı toplanırken yaban hayvanı için bir kısım hasat bırakılması gibi uygulamalar beraberinde mitolojik anlatılar yaratmıştır. Ra, isimli bu belgesel projesi değişen maddi ve manevi hayatın Dersim Aleviliğini de bir şekilde dönüşmeye zorladığını da hesaba katarak, insan merkezli yaklaşımların doğanın giderek tüketilmesine meşruluk kazandırdığı bir zamanda doğa-insan ilişkisine dair özgün bir inanç sisteminin modern dünyaya sunabileceği olanakları gündeme getirmeyi amaçlamaktadır.