Patlıcangiller ve it üzümü olarak bilinen, mor bitkiler familyasına ait olan patlıcan, 1500 yıldan daha uzun bir süredir Hindistan ve Çin genelinde yetiştirilmektedir. Çeşitli toprak dokularında yetişen patlıcanın en çok verim elde ettiği toprak tipi pH 5.5 ila pH 6.5 değerindeki toprak türleridir. Ortalama dört ay güneş görmesi gereken patlıcanın tohumları 7 veya 14 gün içerisinde filizlenir.
Gizemli tarihi ile beyaz, mor ve kırmızı gibi farklı türlerde yetişen patlıcanın 450’den fazla tarife konu olduğu bilinir. M.Ö. 100 yılında sadece şifa kaynaklı olarak kullanıldığı bilinen patlıcan, günümüzdeki hale ve şekle çok uzun yıllar evcilleştirme çalışmaları ile birlikte gelir. Eski halinde acı ve daha dikenli olmasıyla dikkat çeken yabani patlıcanın değişim süreci Çin belgelerinde geçer. Özellikle patlıcan kürü tarihten gelen izleri ile iyileştirme etkileri taşır.
PATLICANIN FAYDALARI NELERDİR?
Tüm evren üzerinde en çok bilinen patlıcan; uzun, kısa ve yuvarlak gibi pek çok çeşidi ile adeta bir şifa deposudur. Doğada yetişen tüm sebze ve meyveler kadar patlıcan faydaları da pek çok açıdan insan sağlığında etkilidir. Genel sağlığı ve yaşam kalitesini arttırdığı bilinen patlıcanın yaşam tarzıyla bütünleşen birçok hastalığa yakalanma riskini azalttığı görülür. İçerisinde antosiyaninler, flavonoid türü ve klorojenik asit içeren güçlü bir serbest radikal toplayıcı fenolik bileşenler barındıran patlıcan, vücut için gerekli antioksidan işlevi görür. Patlıcanın faydaları genel olarak şöyledir:
- Kalp Sağlığı: Lif, potasyum, C vitamini, B6 vitamini içeriği ile tüm kalp sağlığını destekler.
- Kan Kolesterolü: Düzenli olarak patlıcan tüketimi kilo kontrolü sağlarken aynı zamanda da kan kolesterol (LDL) düzeyinin dengelenmesinde etkilidir.
- Kanser: Patlıcan içerisinde yer alan polifenollerin anti-kanser etkisi vardır. Kansere yakalanma riski olan hastada tümorün büyümesini veya kanserli hücrelerin yayılmasını önler.
- Bilişsel Etki: Patlıcanın özellikle dış kabuğunda bulunan nasunin maddesi beyin hücresi zarlarını serbest radikal hasarlardan koruyan güçlü bir antioksidandır. Beyne kan akışını kolaylaştırırken aynı zamanda da nöroinflamasyonu önler. Bu da pek çok ruhsal bozukluğun önlenmesinde önemli bir etkendir.
- Kilo Yönetimi: Sindirim sisteminde hacim arttırıcı olarak görev yapan patlıcanlar, kilo kaybında hayli etkilidir. Patlıcan, tokluğu alarak iştahı azaltır. Özellikle diyet listelerinde daha uzun süre tok kalmayı sağladığı için tercih edilir.
- Karaciğer Sağlığı: Karaciğerin belli toksinlerden korunmasına yardımcı olan patlıcan, karaciğerin sağlıklı kalmasını sağlar.
- Diyabet: İçerdiği zengin besin kaynağı ile şeker hastaları için uygun bir besin kaynağı oluşturur.
PATLICAN SAPI SUYUNUN FAYDALARI NELERDİR, NEYE İYİ GELİR? (PATLICAN KÜRÜ)
- Yıllardır bilinmeyen faydaları nedeni ile çöpe atılan patlıcan sapları inanılmaz özelliklere sahiptir. Gün geçtikçe doğal tedavi yöntemleri arasında daha fazla kullanılmaya başlayan patlıcan sapının faydaları özellikle kalp damar sağlığı üzerine etkilidir. Patlıcan suyu kan dolaşımını hızlandırır ve damar sertliğini önler.
- Patlıcan sapı suyu hazırlanırken yemeklik doğranan saplardan faydalanabilirsiniz. Fakat flavonoid antioksidanı en güçlü olan patlıcanların soyulan dış kabuğuna da suda kaynamak üzere kullanmak gerebilir.
- Eklem iltihapları dahil, daha rahat tuvalete çıkmayı sağlayan patlıcan sapının basura faydaları bulunur. Sabah akşam birer bardak olarak içilen patlıcan sapı, bağırsaklar üzerinde rahatlatıcı etkilere sahip olması ile bilinir.
PATLICAN ZARARLARI VE YAN ETKİLERİ
İçerdiği nikotin nedeni ile aşırı tüketiminde vücutta belli başlı yan etkilere neden olabilen patlıcanın da diğer tüm sebze meyveler gibi orantılı tüketilmesi önerilir. Daha çok çiğ tüketildiğinde zehirlediği veya dokunduğu bilinen patlıcanı tüketirken dikkat edilmesi gerekir. Patlıcanın aşırı tüketimi sonucu zararları ve yan etkileri şöyledir:
- Ağızda yara veya afta neden olabilir.
- İçinde oksalat bulunduğu için safra kesesi sorunları olan hastaların hastalığını tetikler veya böbrek taşı oluşturabilir.
- Ciltte kaşıntı ve baş ağrısı gibi sorunlar yaratabilir.
- Boğazda şişlik oluşturabilir.
- Olgunlaşmadan tüketilen rengi açık ve sert patlıcanlar mide bulantısı yapabilir.
- İçerdiği yoğun nikotin nedeni ile bağımlılık etkisi yapabilir.
- Çiğ olarak tüketildiğinde solanin maddesi zehirlenmeye neden olur ancak bu maddenin etkisi pişirildikçe geçer.
PATLICAN YEMEKLERİ EN SAĞLIKLI NASIL HAZIRLANIR, TÜKETİLİR?
- Doğru kullanıldığı takdirde sağlığa pek çok faydası olan patlıcanın daha çok közlenmesi ve haşlanması önerilir.
- Yağda kızardığında aşırı yağ çeken ve pek çok vitamini kaybeden patlıcanı en sağlıklı şekilde tüketmek için köz üstünde pişirilip kabuklarının soyulması gerekir.
- Yemeğe atılmadan en az 30 dakika evvel tuzlu suda bekletirseniz patlıcanın içinde bulunan acı tattan kurtulmuş olursunuz.
- Yağda kızartma yapmak yerine fırına atabilirsiniz böylece daha sağlıklı bir menü olur.
- Patlıcan yemeklerinde daha fazla vitamin ve mineral almak için kabuklarını da kullanabilirsiniz.
- Özellikle sabah kahvaltılarında patlıcanı tost olarak değerlendirirseniz daha zinde ve enerjik hissedebilirsiniz.
- Patlıcanı doğrama aşamasından pişirmeye kadar olan süreçte paslanmaz çelik tercih ederek daha sağlıklı bir yemek elde edebilirsiniz.
- Antioksidan etkilerinden daha iyi faydalanmak adına pişirme yöntemlerini daha fırın ve köz üzerinde değerlendirebilirsiniz.
(Nefisyemektarifleri)