Ertuğrul ÖZKÖK
İğrenç bir yaratığın peşinde
‘Elende Kreatur’ Almanca bir kavram.
‘İğrenç yaratık’ anlamına geliyor.
Hürriyet Gazetesi, iki haftadır bu iki kelimeyle uğraşıyor.
Bakın bu kelimeler başımıza neler açtı.
Okuyup kararı hep birlikte verelim.
Alman basınında son bir ayda bir iddia ortaya atıldı.
HÜRRİYET NE DEMİŞ
Üstelik bu gazetelerin hepsi, kendilerini ‘ciddi referans
gazeteleri’ olarak tanıtan yayın organları.
İddia şu.
Hürriyet, son tartışmada Orhan Pamuk’a ‘İğrenç yaratık’ diyerek
saldırmış.
Biri bu iddiayı ortaya attı, birçok gazete de üzerine atıldı.
Ve sonunda tam bir recme dönüştü.
İddianın ortaya atılmasından sonra Hürriyet’in bütün yayınlarını
taradık.
Acaba herhangi bir köşe yazısında, bir okuyucu mektubunda veya
kenarda köşede bir haberin içinde böyle bir ifade dikkatimizden
kaçmış olabilir miydi?
Orhan Pamuk’a karşı eleştirilerimiz hep düşünce düzeyinde
kalmıştı.
Dolayısıyla bilgimiz dahilinde böyle bir ifadenin yayınlanması söz
konusu olamazdı.
Biz bulamadık.
GAZETELER NE DİYOR
Frankfurt büromuzdan İsmail Erel, çok titiz bir çalışma yaptı.
Bu ifadeleri yayınlayan bütün gazeteleri arayıp, ‘İğrenç yaratık’
ifadesini Hürriyet’in hangi haberinden veya köşesinden aldıklarını
sordu.
İşte size gazetecilik okullarında okunacak ibretlik cevaplar.
Önce bunu yayınlayan ‘Özgür Ülke’ Gazetesi’nden başladık. Onlar
bunu ‘Die Zeit’ Gazetesi’nden aldıklarını yazmışlardı.
Die Zeit’tan gelen cevap ise şuydu:
‘Biz bu haberi başka bir gazetede görüp söz konusu pasajı oradan
aldık. Orada yazılı olanın ise doğru olup olmadığını araştırmadık.
Eğer yanlışsa çıkartırız.’
BAŞKALARINDAN ALDIK
Hamburger Abendblatt: ‘Haberi yazan arkadaş bugün gelmeyecek. Ama
haberden sizin de anladığınız gibi, bu iddiayı ya doğrudan kendisi
bulmuş olması gerekiyor, ya da haberi harmanladığını bildirdiği
Alman Haber Ajansı dpa’dan almıştır. Bilemiyoruz.’
dpa: ‘Bizim Orhan Pamuk ile ilgili bu yıl içinde yaptığımız tek bir
haber var. Ve bu haberde Hürriyet ile ilgili tek satır, Hürriyet
yazarı Emin Çölaşan’ın sözleriydi.’
ZDF: ‘Biz ZDF olarak her şeyi araştırıp servise koyarız. Ancak bu
haberi gördüğümüz kadarıyla ‘Aspekte’ redaksiyonu hazırlamış.
Oradaki arkadaşlar da Berlin’de. Ama bu sitede yayınlandığına göre,
böyle bir şey olsa gerek. (Haberi yazan muhabir: Ben bunu Münih’te
bir Türk arkadaşımdan öğrendim. O bana dedi. Hem zaten zavallı
demişsiniz. Bu, hemen hemen aynı anlama gelir.)
Welt am Sonntag: ‘Bana bu haberle ilgili bir kutu hazırlamam
söylendi. Ben de buradaki bilgileri başka gazetelerden aldım.
Açıkçası, bunların doğru olup olmadığını kontrol bile etmedim.
Sanıyorum ki bu haberi, Süddeutsche Zeitung ve Frankfurter
Rundschau’dan yazdım. Eğer yazdığım haber yanlışsa, bundan dolayı
özür diliyorum. Bir dahaki sefere, Hürriyet ile ilgili bir açıklama
olduğunda, sizi arayacağım.’
Frankfurter Rundschau: Bu konuda şimdi bir şey söyleyemeyiz. Tabii
ki gazetecilik gereği bir şey yazılmadan önce doğruluk payı
araştırılması gerekir. Bu konuda haklısınız. Biz, gerekli
araştırmayı yapıp sizi arayacağız. (Haberi yazan muhabir Gerd
Höhler: Ben bunu diğer gazetelerden aldım. Zaten internete
bakarsanız, olayı ZDF’nin benden bir ay önce duyurduğunu
görürsünüz.)
Kölner Stadtanzeiger: ‘Bu haber bize doğrudan muhabirimiz Gerd
Höhler’den geldi. Demek ki ona güvenip haberi servise koymuşuz. Ama
dediğiniz gibi, bizim de bir araştırma yapmamız gerekirdi.’
ZAVALLI’NIN FRANSIZCASI
Şaşırmayın, hayrete kapılmayın.
Dahası da var.
Orhan Pamuk’a yöneltildiği iddia edilen sözlerin kaynağını Die
Welt’in İstanbul muhabiri Boris Kalnoky ilginç bir şekilde
açıkladı.
Altaylı, 11 Şubat tarihli yazısında aynen şöyle yazmış:
‘Pamuk, ‘Ben AB’den yanayım. Ben Kıbrıs’ta çözümden yanayım. Bu
yüzden Türkiye’de milliyetçiler beni karalıyorlar ve bana
düşmanlar’ diyecek kadar zavallıdır’.
Fatih Altaylı’nın sözleri böyle.
Ama bakın Alman meslektaşımız bu sözleri şöyle yorumluyor:
‘Zavallı kelimesinin karşılığı Fransızca’da ‘miserable’dir.
Almanca’da ise bu ‘Armselig’dir. ‘Elend’ (iğrenç) de zavallı
anlamında kullanılabilir. ‘Elende Kreatur’ yerine ‘Elender Mann’
yani ‘İğrenç (zavallı) adam’ denilebiliyorsa, bütün dünya basınının
yanlış yaptığını söyleyebiliriz.’
Ben bir şey demiyorum. Yorumu, vicdanlarınıza, dilbilginize ve iyi
niyetinize bırakıyorum.
SAKIN BU OLMASIN
Peki öyleyse bu ‘İğrenç yaratık’ sözü nereden çıktı?
Sakın Altaylı’nın 16 Şubat’taki şu yazısından çıkmış olmasın?
‘(Pamuk) Gerçek neyse, onunla yüzleşmekten kaçmamalıyız deseydi
aydın olurdu. Ama o hakaret etti. Konuştuğu gazeteciye bile, sanki
Türkler aşağılık yaratıklarmış gibi ‘Bak sen de bir Türk gazeteci
gibi konuşuyorsun’ dedi.’
Evet bizim gazetede bulabildiğimiz tek ‘Aşağılık yaratık’ ifadesi
bu.
Acaba Türkçesi kıt bir Alman gazeteci veya niyeti kötü bir Türk bu
sözleri Almanca’ya öyle çevirmiş olmasın?
Şimdi herkese sesleniyorum.
BULUN ÖZÜR DİLEYEYİM
Hürriyet’te Orhan Pamuk için ‘İğrenç yaratık’ ifadesinin nerede
kullanıldığını bulan biri varsa lütfen bize bildirsin.
Çünkü böyle bir ifade gözümüzden kaçmışsa hem Orhan Pamuk’tan hem
de bütün dünyadan özür dileyeceğim.
Ve bunu bütün içtenliğimle yapacağım.
Ama yoksa aynı özrü, bu iddiayı ortaya atan Alman gazetelerinden
bekleyeceğim.