İzmir Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümü Program Başkanı Yrd. Doç. Dr. Neslihan Koçer, kitap okumayan anne ve babaların çocuklarının elektronik aletler ve akıllı telefonlarla daha fazla zaman geçirdiğini, bunun da hem okuma alışkanlığını hem de çocukların zihinsel, sosyal ve duygusal, dilsel ve fiziksel gelişimini olumsuz etkilediğini söyledi.
Yaz tatili süresince çalışan anne ve babaların doğru
yönlendirilmeyen çocuklarının uzun süre yaşıtları ile yüz yüze
iletişim kurmamaları, grup oyunları oynamamaları halinde sosyal
gelişim konusunda yetersiz kalacağına, Türkçe ve dil bilgisi
kullanımında ve kendini ifade etmede sorun yaşayacağına değinen
İzmir Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Bölümü Program
Başkanı Yrd. Doç. Dr. Neslihan Koçer, tatil sürecinde çocukların en
önemli aktivitelerinden birinin kitap okumak olması gerektiğini
söyledi. Okuma alışkanlığı olmayan anne ve babaların bu alışkanlığı
çocuklarına edindiremeyeceğini vurgulayan Koçer, “Yetişkinlerin
öncelikle bu konuda kendi davranışlarını gözden geçirmeleri,
çocuklarını kitap okumaya yöneltmek için kullandıkları elektronik
aletleri bir kenara bırakarak beraber kitap okuma zamanları
yaratmaları gerekir” dedi.
Akademik çalışmalarının yanı sıra Boncuk ile Tomurcuk, Çocuklar
İçin İlkyardım ve İlkyardım Uygulamaları adında çocuk kitapları
bulunan Koçer, anne ve babalar için önemli tavsiyelerde bulundu.
Kitabın hem bilgi, hem eğlence hem de zamanı nitelikli kullanmada
en iyi araçlardan biri olduğunu belirten Koçer, “Özellikle
çocuklarda okurken merak uyandıracak, sorunlara farklı çözümler
getiren, yaşanılan sorunların sadece kendilerine ait olmadığını ve
çözüm yollarının farklı olduğunu düşündüren kitaplar çocukların
ileriki yıllarda karşılaştıkları sorunları çözmede alternatif
yollar geliştirmelerini sağlayarak, soruna değil, çözüme yönelik
bireyler yetiştirilmesinde önemli bir rol oynayacaktır” diye
konuştu.
Her gün belli bir sayfa kitap okuduktan sonra bilgisayar oyunlarına
izin verilerek çocukta ödüllendirme yoluyla kitap okuma
davranışının pekiştirilebileceğini ifade eden Koçer, “Kitap okuma
alışkanlığını kazandırmak amacıyla resimli çizgi romanlar, ilgi
alanlarına yönelik dergiler, el-göz koordinasyonunu kazandırmaya
yönelik yönergeleri içeren ve tasarıma yönelik kitapçıklar,
broşürler, farklı materyallerden yapılmış kitaplar çocuklara kitap
okumayı sevdirecek, kendi hayal güçlerini kullanarak yarattıkları
bir dünyayı onlara kazandıracaktır” dedi.
Günümüzde elektronik kitapların da çocukların yaş grubuna uygun
şekilde hazırlandığını hatırlatan Yrd. Doç. Dr. Koçer, daha büyük
yaş grupları için çocukların ilgi alanlarına yönelik ve merak
uyandıracak elektronik kitaplar kullanılarak da çocuklara okuma
alışkanlığı kazandırılabileceğini ifade etti. Özellikle 0-3 yaş
döneminde çocuklara resimli kitap okuyarak görsel ve işitsel
uyarımlarda bulunmanın hem dil hem de zeka gelişimini
destekleyeceğini belirten Koçer, “Çocuğun öğrendiği her yeni kelime
dağarcığında yeni bir dosya açarak bu konu ile ilgili
öğrendiklerini pekiştirecek ve farklı düşünme yolları da
yaratacaktır. 1,5 yaşından sonra anneden farklı bir birey olduğunu
algılamaya başlayan çocuğun 2 yaşından sonra dil gelişimi de hızlı
olduğundan tekil ve çoğul kavramları, kişileri, eylemleri
tanımasında kitap son derece yardımcı olacaktır. Bu dönemde ABC
kitapları adı verilen, daha çok resim içeren, birkaç kelime ya da
az sözcüklü cümleler içeren kitaplar, banyo kitapları, sesli
kitaplar çocuğun ilgisini çekecektir” değerlendirmesinde
bulundu.
Koçer, çocukların 3 yaşından sonra bileşik cümle kurma
becerilerinin artmasıyla tekerleme, kısa şiir, bulmaca, bilmece
gibi dil etkinliklerine ilgilerinin de artacağını ve büyük resimli,
az yazı içeren kitapların kitap okuma isteğini artıracağını
belirtti. Koçer, “3-4 yaş döneminde benlik kavramı gelişmeye
başladığından çocuklarla beraber sıcak, sakin ve samimi ortamlar
yaratılarak masallar ve öyküler okunmalı, kitaplar incelenmelidir.
Özellikle duyguları betimleyen, paylaşma, birlikte oynama, beraber
iş başarma kavramlarını destekleyen, düşündürmeye yönelten kitaplar
tercih edilmelidir” diye konuştu.
Okuma-yazmaya hazırlık dönemi olan 4-6 yaş civarında okuma
motivasyonunu ve harf aşinalığını artıran, tekerlemelerdeki gibi
ses tekrarlarını içeren kitapların seçilmesi gerektiğini belirten
Neslihan Koçer, “Bu dönemde sıklıkla ‘neden, niçin, nasıl’
sorularını sormaktan hoşlandıklarından çocuklarda merak uyandıracak
ve farklı cevaplar yoluyla düşünce güçlerini ve problem çözme
yeteneklerini geliştirecek resimli ve farklı son içeren kitaplar
yararlı olacaktır. Çocukların hayal dünyaları 4-5 yaş civarında
oldukça gelişmiş olduğundan çocukların korkularını yenmeye yönelik,
özdeşim kurmalarını sağlayacak kahramanı bulunan kitaplar sorun
çözme becerilerini artırırken, yaşadıkları sorunlarda yalnız
olmadıklarını onlara hissettirecek ve kendi çözüm yollarını
bulmalarını da kolaylaştıracaktır. 5 yaş civarında ebeveynin de yol
göstermesiyle öykülerdeki davranışların nedenini dikkate almaya
başladıklarından özellikle zor durumlarla baş edebilme konusunda
onlara yol gösteren kitaplar yaşama bakışlarını da
şekillendirecektir. 6 yaşın sonlarına doğru çocuklar masal ve
hikaye dinlemeyi çok sevdiklerinden ve dikkat süreleri arttığından
karakterlerin olumlu-olumsuz özellikleri, duygular, eksiklikler,
farklılıklar, kafasında karışık durumlar ve bunlara yönelik
davranışların ne olduğuna yönelik durumlar içeren kitaplar
seçilerek çocuklara okunmalıdır” dedi. (İHA)