Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Üroonkoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Sinan Sözen, Bu yılki ‘Dünya Üroloji Haftası’ temasının yetişkinlerin yaklaşık %20'sini etkileyen bir durum olan ‘inkontinans (idrar kaçırma problemi)’ olarak belirlendiğini, hafta boyunca halkı idrar kaçırma problemlerinde mevcut tedavi seçenekleri konusunda eğitmek ve tabuları yıkmaya yardımcı olmanın hedeflendiğini de söyledi.
Prof. Dr. Sinan Sözen
“İDRAR KAÇIRMA SORUNU SOSYAL HAYATI DA ETKİLİYOR”
Erkeklerde idrar kaçırma probleminin, kişiyi duygusal ve sosyal olarak etkileyip yaşam kalitesini azaltan önemli bir sağlık sorunu olduğunu belirten Sözen, “Tüm yaş grupları dikkate alındığında kadınlarda erkeklere oranla iki kat fazla görülmekle beraber, ileri yaş grubunda erkeklerdeki idrar kaçırma oranlarının belirgin artışı ile beraber kadın-erkek benzer oranlarda görülmektedir. İdrar kaçırma birkaç farklı mekanizma ile olabilmektedir. Sıkışma tipi idrar kaçırmada, kişide aniden gelişen işeme isteği ile birlikte tuvalete yetişemeyip idrar kaçırma meydana gelmektedir. Ikınma tipi idrar kaçırmada, kişide karın içi basıncı artıran fiziksel aktivite, gülme, öksürme vb. durumlarda meydana gelen idrar kaçırmadır. Her ikisinin beraber olduğu idrar kaçırma şekline ise karışık tipte idrar kaçırma adı verilmektedir. Özellikle iyi huylu prostat büyümesinde görülen taşma tipi idrar kaçırmada ise, kişi idrarını yapamadığından bir süre sonra idrar torbası dolmakta ve sızıntı şekline taşarak idrar kaçırmaya sebep olmaktadır.” dedi.
“YAŞLA BİRLİKTE ARTIYOR”
Erkeklerde idrar kaçırma oranlarının yaşla birlikte belirgin olarak arttığını ifade eden Sözen, “Bunun en önemli sebebi ise iyi huylu prostat büyümesidir (BPH). İyi huylu prostat büyümesinde kesik kesik ve çatallı idrar yapma, sık idrara çıkma, gece idrara çıkma gibi şikayetlerin yanında sıkışma tipi idrar kaçırma da sıklıkla görülmekte ve hatta hastalığın ilk belirtisi olarak da ortaya çıkabilmektedir. Hastalığın ilerleyen evrelerinde ve tedavisiz kalındığında kişi idrarını artık yapamaz veya damla damla yapar duruma geldiğinde ise taşma tipi idrar kaçırma görülmektedir. İyi huylu prostat büyümesi tedavisine yönelik olarak birinci basamakta idrar yapmayı kolaylaştıran ve mesane kasılmasını düzenleyen ilaçlarla birlikte çoğu hastada idrar yapmada güçlük ve idrar kaçırma problemleri gerilemektedir. İlaçların fayda etmediği veya başvuru anında sık idrar yolu enfeksiyonu, idrarda kanama, böbreklerde genişleme, idrar torbasında taş oluşumu gibi ek problemlerin varlığında cerrahi seçenek ön plana çıkmaktadır.” diye belirtti.
NÖROLOJİK HASTALIKLAR VE YOĞUN İLAÇ KULLANIMI DA NEDENLER ARASINDA
Prof. Dr. Sinan Sözen, yaşlı erkek popülasyonda idrar kaçırmaya sebep olan bir diğer önemli faktörün eşlik eden nörolojik hastalıklar olduğuna dikkat çekerek, şöyle devam etti:
“Parkinson, demans, multiple sklerozis, diyabetik nöropati gibi hastalıklarda idrar torbasının sinirsel uyarımında meydana gelen bozukluklar nedeniyle aşırı aktif mesane ile birlikte özellikle sıkışma tipi idrar kaçırma görülmektedir. Bu hasta grubunda mesane çalışmasının değerlendirildiği ürodinamik inceleme (mesane basınç akım çalışmaları) özellikle mesane kası aşırı aktivitesini saptamada, mesane kası ile idrar tutmaya yarayan kaslar arasındaki uyumsuzluğu göstermede tanıya yardımcı olabilmektedir. Tedavide mesane kasılmasını düzenleyen ilaçlar kullanılmaktadır. Medikal tedaviden fayda görmeyen hastalarda girişimsel tedaviler kullanılabilmektedir. Yaşlı erkek popülasyonda idrar kaçırma probleminin bir diğer nedeni ise yoğun ilaç kullanımıdır. Eşlik eden hipertansiyon, KOAH, kalp yetmezliği gibi sistemik hastalıklar nedeniyle kullanılan hipertansiyon ilaçları, idrar söktürücü ilaçlar, alerji ilaçları, nefes açıcı ilaçlar idrar yollarını etkileyip idrar kaçırmaya neden olabilmekte veya var olan şikayetleri artırabilmektedir. Bu yüzden hastaların kullandıkları ilaçların mutlaka sorgulanması gerekmektedir.”
“KANAMA MESANE KANSERİNİN İŞARETİ OLABİLİR”
İdrar kaçırma probleminin bazı durumlarda mesane kanserinin belirtisi olarak da ortaya çıkabildiğini ifade eden Sözen, “Çoğunlukla idrarda gözle görülür, ağrısız kanama ile kendini gösteren mesane kanseri, başlangıç aşamasında bazı durumlarda gözle görülemeyen ancak mikroskobik idrar incelemesinde kendini gösteren kanamaya neden olabilmektedir. Bu grup hastalar sadece sıkışma tipi idrar kaçırma şikayeti ile hekime başvurabilmekte ve yapılan idrar incelemesinde idrarda kan görülüp ileri incelemeye tabi tutulabilmektedir.” dedi.
“Genç erkeklerde idrar kaçırma eşlik eden idrar yolu enfeksiyonu, diyabet, multiple skleroz gibi nörolojik hastalıklar, doğumsal omurilik bozuklukları, omurilik travmaları varlığında ortaya çıkabilmektedir.” diyen Sözen, şunları söyledi:
“Bilinen sistemik hastalığı olmayan genç erkeklerde bir diğer önemli sebep aşırı aktif mesane sendromu (AAMS) ile birlikte görülen sıkışma tipi idrar kaçırmadır. Aşırı aktif mesane sendromu, altta yatan başka bir hastalığa bağlı olmaksızın sık sık ve ani işeme isteği ile kendini gösteren klinik bir durumdur. AAMS olan genç erkeklerde sıkışma tipi idrar kaçırma da görülebilmektedir. Tedavide beslenme ve sıvı alımı değişiklikleri, sigara kullanımının bırakılması, pelvik taban egzersizleri ile birlikte medikal tedavi önemli bir yer tutmaktadır. Medikal tedavi ve yaşam tarzı değişikliğinden fayda görülmediğinde girişimsel tedaviler uygulanabilmektedir.”
“YAŞAM TARZINDAKİ DEĞİŞİKLİKLERİN TEDAVİYE ÖNEMLİ KATKISI VAR”
Erkeklerde ıkınma tipi idrar kaçırma nadir olarak görüldüğünü söyleyen Prof. Dr. Sinan Sözen, “Geçirilen travmalara bağlı olarak idrar tutmaya yarayan kasların hasar görmesi sonucu, pelvis bölgesinin radikal kanser cerrahileri ve omurilik cerrahileri sonrası görülebilmektedir. Tedavide idrar kontrolü için cihazlar kullanılabilmekte, hastaya yapay protezler takılabilmektedir. Hangi sebeple ve hangi yaş grubunda olursa olsun idrar kaçırmada yaşam tarzı değişiklikleri tedavinin en önemli parçasını oluşturmaktadır. Sıvı alımının düzenli olması, mesaneyi irrite edebilecek yiyeceklerden kaçınılması, alkol, kafein ve gaz içeren içeceklerin aşırı kullanımından kaçınılması, kilo verme ve barsak düzeninin sağlanması tedavide önemli bir yer tutmaktadır. Medikal ve cerrahi tedavi seçenekleri de alt yatan sebebe ve idrar kaçırmanın tipine yönelik olarak uygulanmaktadır.” diye belirtti.