Disney'in internet üzerinden seyredilebilen Dumbo, Peter Pan ve Jungle Book gibi filmlerinin başında artık, hikayede geçen ırkçı tiplemeler konusunda bir uyarı var:
"Bu program halklar ve kültürler hakkında olumsuz tasvirler ya da onlara yönelik yanlış davranışlar içermektedir. Bu tipleştirmeler o zaman da yanlıştı, bugün de yanlıştır."
Mesaj, şirketin bu içeriği filmden çıkarmak yerine "onun zararlı etkisini kabullenmek, ondan öğrenmek ve hep birlikte daha kapsayıcı bir geleceği yaratmaya yönelik bir tartışmayı ateşlemeyi" tercih ettiğini de ekliyor.
Bu mesajı taşıyacak filmler arasında "sarı-yüzlü" bir kedinin pirinç yenen çubuklarla piyano çaldığı Aristocats ve Amerikan yerlilerinin ırkçı-aşağılayıcı "kızılderili" tabiriyle anıldığı Peter Pan de var.
BBC Türkçe'nin haberine göre içinde çok sayıda ırkçılık ve kültürel tipleştirme geçen Lady and Trump'a da uyarı konuldu.
Geçen yılki mesaj neydi?
Şirket ırkçı içerikle ilgili uyarı koyma uygulamasını geçen yıl Kasım ayında başlattı. Ama çok daha kısa ve çok daha net sorumluluk üstlenmeyen bir tondaydı.
Uyarıda, "Bu program ilk yapıldığı haliyle sunulmaktadır. Bu nedenle modası geçmiş kültürel tanımlamalar içerebilir" deniliyordu.
Diğer yandan Song of the South (Güneyin Şarkısı) gibi şirket tarafından yapılmış bazı eski filmler, açık ırkçı içerik nedeniyle internetteki Disney+ yayın sitesine hiç konulmuyor.
Bir başka büyük Amerikan yapım şirketi Warner Bros da uzun süredir bazı çizgi filmlerine "etnik ve ırkçı önyargı taşıyan içerik" uyarısı koyuyor.
Warner Bros uyarısında "Bu çizgi filmler bugünün toplumunu temsil etmiyor. Yapıldıkları haliyle sunuluyorlar, çünkü aksi, bu önyargıların hiçbir zaman varolmadığını iddia etmek anlamına gelecektir" deniliyor.
Disney filmlerindeki ırkçılık ve etnik-kültürel tipleştirme örnekleri
Lady and the Tramp (1955): Si ve Yam adlarındaki Siyam kedileri olumsuz Asyalı tipleştirmelere dayanıyor. Ayrıca bir sahnede Meksikalı Şivava Pedro ya da Rus kurdu Boris gibi geldikleri ülkenin aksanıyla konuşan kültürel olarak tipleştirilmiş köpekler var.
The Aristocats (1970): Beyaz bir seslendirme sanatçısı tarafından canlandırılan Shun Gon Siyam kedisi karikatürleştirilmiş bir Asyalı olarak sunuluyor. Piyanoyu Çinlilerin yemek yerken kullandıkları çubuklarla çalıyor.
Dumbo (1941): Küçük fil Dumbo'ya uçmayı öğreten bir grup kargaya abartılı tipleştirilmiş siyah seslendirmesi yapılmış. Kargaların liderine o yılların ABD'sindeki bir dizi ırk ayrımcı yasaların adı olan Jim Crow verilmiş.
Jungle Book (1968): Konuşma becerisi zayıf Kral Louie adındaki maymun Dixieland (New Orleans'da siyah müzisyenlerin geliştirdiği bir tarz) stili caz şarkıları söylüyor ve tembel bir karakter olarak resmediliyor. Bu karakter uzun süredir bir Afrika kökenli Amerikalı karikatürleştirmesi çizmekle eleştiriliyordu.
Peter Pan (1953): Filmde Amerikan yerli halklarından ırkçı bir tanımlama olan "Kızılderililer" diye söz ediliyor. Peter ve Lost Boys'un dans sahnesinde kullanılan baş süslemeleri de artık Disney'ın "Yerli halkların kültürünü ve imajını aşağılayıcı ve ayrımcı" bulduğu bir tarzda sunuluyor. Ayrıca kullanılan "Kızılderiliyi kızılderili yapan şey" şarkısı da ırkçılık suçlamalarının hedefi olmuş ve "Cesur bir adamı cesur yapan şey" diye değiştirilmişti.
Song of the South (1946): Disney'in en tartışmalı filmlerinden biri ve ABD'de hiç bir zaman video veya DVD olarak piyasaya sürülmedi, internete de konmadı. Remus amca adındaki plantasyon işçisi bu filmde, kölelerin pamuk tarlalarında mutlu mesut çalıştıkları efsanesine dayanıyor.