Yüksek enflasyon paranın değerini yok etti. Dolaşımdaki her 3 banknottan biri 200 liralık oldu. İstanbul’da ortalama bir daire almak için 200 liradan oluşan 27 kilo banknot taşınması gerekiyor.
Türkiye’de fiyatlar Ocak 2009 ile Ağustos 2023 arasında TÜİK verisine göre tam yüzde 950 arttı. Başka bir deyişle o tarihte 200 liraya aldığınız bir mal sepetinin aynısını almak için bugün cebinizden çıkması gereken para 2 bin lirayı aşıyor.
Türkiye’de bu denli değişimin yaşandığı bir dönemde, normal olmayan bir şekilde sabit kalan ise banknotlar oldu.
Ocak 2009’da en büyük banknot 200 lira idi. Hala da öyle. Türkiye’nin yeni fiyat düzeyine uygun banknot ihtiyacı uzun zamandır dile getiriliyor.
Ancak son dönemde yeni banknotların çıkışı ihtiyaçtan zorunluluğa dönüştü. Öyle ki artık ev-araba gibi yüklü işlemlerin lira olarak nakitle yapılması pratik olmaktan çıktı.
Paranın çuvallarla taşınması eskiden ender görülen bir durumken, artık hayatın normal akışında görülen bir tablo haline geldi. En büyük banknotun en yaygın banknot haline gelmesi de bu durumu hafifletmedi.
EN BÜYÜK PARA EN YAYGIN PARA OLDU
200 lira ilk piyasaya çıktığında toplam banknotlar içindeki payı sadece yüzde 3,2’ydi. Eylül itibariyle bu oran yüzde 35’i aştı. Değer olarak bakıldığında ise dolaşımdaki toplam banknotların yüzde 66,4’ünü 200 lira oluşturuyor. 100 lira ile birlikte alındığında bu oran yüzde 93’e yükseliyor. Normal koşullarda bir ekonomide en yüksek ve en düşük değerli banknotların bu düzeyde yaygın olması beklenmez. Ancak Türkiye bu konuda özel bir konumda bulunuyor.
BİR DAİRE: 3,8 KİLOMETRE 200 TL
İstanbul’da ortalama bir konut fiyatı Merkez Bankası verilerine göre 4 milyon 750 bin lirayı aşmış durumda. İyi mahallelerde yeni dairelerin fiyatı ortalama fiyatın katlarca üzerinde. Ortalama fiyatı, baz alırsak, bir dairenin el değiştirmesi için en büyük kağıt para olan 200 liradan tam 23 bin 750 adet gerekiyor.
Bu da İstanbul’da standart bir daire almak için peş peşe dizilmiş 3,8 kilometre uzunluğunda 200 liraya ihtiyacınız olduğu anlamına geliyor. Bu paraların ağırlığı ise 27 kilogramı, kapladığı alan 274 metrekareyi buluyor. Aynı durum araç alımlarında da mücevher alımlarında da geçerli.
Evet, her gün ev-araba satın alınmıyor. Ancak özellikle hizmet sektöründe oluşan yeni fiyat seviyeleri günlük hayatta da mevcut banknotlarla Türk lirası kullanımını zorluyor. Örneğin İstanbul’da ortalama bir restoranda iki kişilik bir akşam yemeği rahatlıkla 3-4 bin lirayı buluyor. Nakit kullanmak isteyen birinin sadece restoran hesabı için en az 20 adet kağıt para bulundurma zorunluluğu cüzdanların giderek kalınlaşmasına neden oluyor.
Kaynak: Ekonomim.com