Aziz ÇELİK / BİRGÜN
TCK 118’den ilk dava
Sendikal hakların kullanılması ile ilgili çok önemli bir dava açıldı. Sendikal hakların kullanımını engellediği iddiasıyla bir işveren vekilinin hapisle cezalandırılması istendi. Bildiğim kadarıyla bu dava Türk Ceza Kanunu (TCK) 118. madde kapsamında açılmış ilk dava. Bilindiği gibi TCK’nın “Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi” başlıklı 118. maddesi sendikalaşmayı engellemek amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişilerin altı aydan iki yıla kadar; cebir veya tehdit kullanarak veya hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerini engelleyen kişilerin ise bir yıldan üç yıla kadar hapis ile cezalandırılmasını öngörüyor. Ancak TCK’nın bu hükmüne rağmen binlerce işçi sendikalaştığı için işten atıldı ve atılmaya devam ediyor. Sendikalaşan işçileri işten atan patronlar ise ellerini kollarını sallayarak ortalıkta dolaşıyor. Ama artık bu durum değişiyor. Sendikal nedenle işçi atan patronlara ve vekillerine kötü haber var: Hakkınızda ceza davası açılabilir ve hapse atılabilirsiniz!
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, TCK’nın 118. maddesinin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan bir şikayeti ciddiye aldı, soruşturdu ve “sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi” savıyla Çalık grubuna ait Turkuvaz Medya grubu (Sabah-ATV grubu) işveren vekillerinden Levent Tayla hakkında TCK 118. maddeyi ihlalden ceza davası açtı. Turkuvaz Medya grubuna (Sabah-ATV grubu) ait Forbes dergisinde çalışan ve Türkiye Gazeteciler Sendikası üyesi Ender Ergün işveren vekili tarafından sendikadan istifaya zorlandığını belirterek İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunmuştu. Başsavcılık iddiayı ciddi bularak soruşturdu ve 19.11.2008 tarihinde 2008/19885 esas sayı ile iddianamesini hazırladı. Dava İstanbul 1. Sulh Ceza Mahkemesinde önümüzdeki günlerde görülecek.
Savcı iddianamede şu değerlendirme ve talepte bulunuyor: “Yapılan soruşturma neticesinde; şüphelinin işveren vekili sıfatıyla hareket ederek, işyerinde çalışan sendikalı ve sendikasız işçilere sendikadan istifa etmeleri halinde mali durumlarında iyileşme olacağı şeklinde finansal teşvik vaat ederek, istifa etmedikleri takdirde ise iş şartlarının zorlaştırılacağı tehditleri ile mağdurların sendikal haklardan ‘sendikaya üye olma’ hakkını kullanmalarını engellediği tüm evrak kapsamından anlaşılmakla, şüphelinin mahkemenizde yargılanarak eylemine uyan sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçundan T.C.K’nun 118/1 mad. T.C.K’nun 43/2 mad. gereğince cezalandırılmasına, şüpheli hakkında T.C.K’nun 53. mad. Yazılı tedbirlerin uygulanmasına karar verilmesi talep ve iddia olunur.” TCK 43. madde suçun birden fazla kişiye karşı işlenmesi durumunda artırılmasını, 53. madde ise ceza alan kişinin belirli hakların kullanımından mahrum bırakılmasını öngörüyor.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianamede Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 6.2.2002 tarihli çok önemli bir kararına da yer veriliyor: Wilson ve The National Union Of Journalists, Palmer, Wyeth, The National Union Of Rail, Maritime, Transport Workers, Doolan ve Diğerleri/Birleşik Krallık davası kararı. Bu karar, sendikanın temsilinden vazgeçme karşılığında ücret artışı ile ilgilidir. Bu davada AİHM, mali bir takım “teşviklerle” işçiyi sendika üyeliğinden vazgeçirmeye çalışmanın İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinin 11. maddesinin ihlali olduğuna karar vermişti. İddianameye göre Turkuvaz grubu işveren vekili, TGS üyesi Forbes dergisi çalışanlarına sendikadan istifa etmeleri halinde mali durumlarının iyileştirileceğini söyleyerek ve onları sendikadan istifaya zorlayarak sendikal haklarını kullanmalarını engelledi.
Bugüne değin sendikal nedenli işten çıkarmalara karşı genellikle işe iade davası (hukuk davası) yolu kullanılıyordu. Şimdi ilk kez bir ceza davası gündemde. Kuşkusuz karar mahkemeye ait. Ancak bu davanın açılması sendikalaşma açısından ve sendikal hak ihlallerinin önlenmesi açısından son derece önemli bir kilometre taşı. Görüldüğü gibi TCK 118 çerçevesinde yapılan suç duyuruları savcılar tarafından işleme konulabiliyor. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının açtığı dava işçiler ve sendikacılar için örnek olmalı. Sendikal nedenle işten atılan ve tehdit edilen işçiler işe iade davası yanında mutlaka ceza davası için de suç duyurusunda bulunmalıdır. Savcılık, Turkuvaz medya grubunda sendikal hak ihlali iddialarını ciddiye aldı ve dava açtı. Şimdi bu önemli davanın sonucunu bekleyeceğiz.