Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün vefat haberi 81 yıl önce bugün dönemin gazeteleri tarafından böyle duyuruldu: Türk milleti! Kurtarıcını ve en büyük evladını kaybettin. Sen sağol!
Atatürk’ün son günlerinde, kendisini müşahede altında tutan doktorların saat saat hazırladıkları raporlar Riyaset-i Cumhur Umumi Katipliği (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği) tarafından gazetelerle paylaşılıyordu. 9 Kasım 00.00’da verilen raporda geçen “Umumi ahval vahamete doğru seyretmektedir” ibaresi, 17 milyon vatandaşın asla ve kat’a duymak istemediği kara haberin ilk cümlesiydi.
Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp, Prof. Dr. Nihat Reşat Belger, Opr. Dr. Mim Kemal Öke, Prof. Dr. Mustafa Hayrullah Diker, Prof. Dr. Akil Muhtar Özden, Prof. Dr. Süreyya Hidayet Serter, Dr. Asım Arar, Prof. Dr. Abravaya Marmaralı, Dr. Mehmet Kamil Berk’in imzalarını taşıyan son raporda ise şu satırlar yer alıyordu: Cumhurbaşkanı Atatürk'ün genel durumundaki kötü gidiş, dün gece saat 00.00’da yayımlanan bildiriden sonra her an artarak 10 Kasım 1938 sabahı saat 9’u 5 geçe Büyük Şefimiz derin koma içinde yaşamını yitirmiştir.
11 Kasım 1938 tarihli gazetelerde ise Meclis’in yeni cumhurbaşkanı seçimi için saat 11.00’da toplanacağı yazıyordu. Merasim için iki komisyon kuruldu. Cenaze hazırlıkları sürerken, başbakanlıktan istifa eden İsmet İnönü cumhurbaşkanı seçildi. Yeni kabine ise Celal Bayar tarafından kuruldu.
Milli Müdafaa Vekili Kazım Özalp: Ulu Önderimiz Reisicumhur Atatürk’ün bütün milleti derin kederlerde bırakan vefatı münasebetiyle resmi binaların bayrakları hemen usulü vechiyle yarıya kadar çekilecek ve geceleri de indirilmeyecektir. Mümkünse geceleri bayrağın tenvir edilmesi. Bayrakların indirilmesi hakkında ayrıca emir verilecektir.
Gazeteler cenaze töreninin 21 Kasım’da yapılacağını ve tören programını detaylı bir şekilde halka duyurdu.
Atatürk için ilk cenaze töreni İstanbul'da yapıldı. Cenaze töreni öncesinde halkın da katıldığı saygı geçişleri 16 Kasım’dan 19 Kasım’a kadar sürdü. Hükümetin 13 Kasım 1938 tarihli kararına göre Atatürk'ün cenazesi ona lâyık bir kabrin inşasına kadar geçici olarak Ankara’daki Etnografya Müzesi'ne kaldırılacaktı.
Bir yandan Büyük Önder’in yası tutulurken bir yandan 15 yaşında
basan genç Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni cumhurbaşkanı, başbakanı ve
kabinesi seçiliyordu.
Atatürk’ün naaşı, tahnit işlemleri bitirildikten sonra, kurşunlu
tabuta konulmuş, katafalka yerleştirilmiş, üzerine uğrunda
yıllardır mücadele ettiği Türk bayrağı örtülmüş bir şekilde
Dolmabahçe Sarayı’nın muayede salonuna alındı.
Muayede salonundaki katafalkın yanında sönmeyen meşaleler altında silah arkadaşları nöbet tutmuşlardır. İlk nöbeti, Milli Mücadele’de Kolordu ve Tümen Komutanlıkları yapan dört general arkadaşı tuttu: Fahrettin Altay, Halis Bıyıktay, Cemil Cahit Toydemir ve Ali Sait Akbaytogan.
