Tarihi ve arkeolojik verilerinincelenmesi yoluyla kültürel gelişime katkıda bulunmayı amaçlayan Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (AnaMed), bir sergiye daha ev sahipliği yapıyor. Dünya genelinde en önemli arkeolojik buluşlardan biri olarak kabul edilen “İmparatorlar Kenti” Sagalassos’a ait kazı fotoğraflarının yer aldığı “Tarihi Hayallemek: Sagalassos” sergisi, Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan, Koç Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Umran İnan, Belçika Başkonsolosu Henri Vantieghem, AnaMed Direktörü Scott Redford’ın katılımı ile 8 Mart 2013, Cuma günü açıldı. Sergi, 10 Haziran 2013’e kadar ziyaret edilebilecek. Sergide ilk yerleşim izleri M.Ö. 4.200’lü yıllara uzanan Burdur’daki Sagalassos kentinin gün yüzüne çıkarılma öyküsü kazı fotoğrafçılığı konusunda dünyaca ünlü Belçikalı fotoğraf sanatçıları Bruno Vandermeulen ve Danny Veys’in objektifinden anlatılıyor. Kültürel miras üzerinde uzmanlaşan Vandermeulen ve Veys’in fotoğrafları, arkeolojik bir kentin kazı çalışmaları sırasında nasıl dönüşümler yaşadığını, fotoğrafçılık ve arkeoloji arasındaki ilişkiyi, kazı alanında görüntüledikleri detaylar eşliğinde gösteriyor.
Sergi, 2009 yılında UNESCO Dünya Mirası geçici listesine dâhil edilen Sagalassos’ta yürütülen kazı çalışmalarında görev yapan Vandermeulen ve Veys’in fotoğrafik izlenimlerinin derlemesinden oluşuyor. Arkeolojik araştırmalar için belgeleme yapan ikilinin ilk kez 2003 yılında geliştirmeye başladıkları proje; bölgeye özel fotoğrafçılık üzerine yeni bir bakış açısı sunuyor.
Sergi açılışına katılan Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan farklı kültür, duygu, kökenlerin buluştuğu Beyoğlu’nun, Anadolu’nun yansımasının en has olduğu noktada bulunduğunu belirterek şunları söyledi: “Koç Üniversitesi Beyoğlu’nda Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi’ni kurarak kültür ve sanata büyük bir yatırım yaptı. Anadolu’nun her katında başka medeniyetlerin izine rastlıyoruz ve arkeologlarımız da bu medeniyetlerin keşfi için büyük bir sabırla çalışıyorlar. Bugün, bu sergide arkeolojiyi de yakından takip eden fotoğraf sanatçıları Bruno Vandermeulen ve Danny Veys’in eserlerini yakından görme fırsatı buldum. Bu çalışma için başta fotoğraf sanatçılarımız olmak üzere; arkeologlarımızı ve bu sergiye destek veren kişi ve kurumları alkışlayarak tebrik ediyorum.”
Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi AnaMed’in Anadolu’nun geçmişi hakkındaki bilimsel araştırmaları desteklemek için kurulan ilk yerel akademik araştırma merkezi olduğunu belirten Koç Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Umran İnan; “AnaMed, tarih öncesi çağlardan günümüze kadar sanat tarihi, Türkiye’nin tarihi, arkeolojisi üzerine çalışmaların yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için bilimsel bir platform oluşturuyor. Bu çalışmaların yanı sıra kültürel mirasımızın korunması ve müzecilik çalışmalarına da büyük katkılar sağlıyoruz. 2012 Haziran ayında açılan sergi mekanımız ile bugün 3’üncü sergimize ev sahipliği yapıyoruz. Koç Üniversitesi olarak, Anadolu’daki kültürel zenginliklerin dünya ile buluşmasını sağlayacak çalışma ve araştırmalara bundan sonra da destek vermeye devam edeceğiz” dedi.
Anadolu’nun geçmişine, zengin kültürüne ışık tutan sergileri izleyicilerle buluşturduklarını belirten AnaMed Direktörü Scott Redford AnaMed’de, bu kez arkeoloji fotoğrafçılığına odaklanan bir sergiye yer verdiklerini belirterek; “ ‘Tarihi Hayallemek: Sagalassos’ sergisi, disiplinlerarası işbirliğiyle çok sayıda yerli ve yabancı uzmanın özverili çalışması sayesinde gün yüzüne çıkarılan Sagalassos Antik Kenti’ne ait fotoğraflardan oluşuyor. Sergi, eski uygarlıkların tarihlerine bakışın gerçekçiliğini, geçmişle kurulan bağın öznelliğini inceliyor. Değişik teknikler ve kameralar kullanılarak kazı alanından görüntüler sunan fotoğraflar, geçmişe bakış açımızı sorguluyor. Kazılarda çıkarılan antik kente ait kalıntıların, adeta hayatını kaybeden insanlardan geriye kalan kemikler gibi, yok olmadan günümüze kadar taşınması fotoğraflara yansıyor. Arkeoloji fotoğrafçılığında uzman sanatçılar Vandermeulen ve Veys’in eserlerini Belçika Büyükelçiği’nin de desteğiyle AnaMed’de sergilemekten büyük mutluluk duyuyoruz” dedi.
Belçika ve İtalya’da da sergilenen fotoğraflardan yeni bir seçki hazırlandı
Çalışmalarında arkeolojik vizyonu daha güncel bir görsel dile çeviren Vandermeulen ve Veys; fotoğrafçılıkla, alan ve mekân arasındaki ilişkiyi inceliyor. Vandermeulen, Veys’le beraber oluşturdukları projenin, daha önce Beçika ve İtalya’da gerçekleştirilen sergilerde kullanılan fotoğrafların yeni bir düzenlemeyle Türkiye’de gösterilme öyküsünü şöyle özetledi: “2003’te Danny Veys’le birlikte Sagalassos kazısından çıkan bulgu ve yapıları belgelemeye başladık. Başlangıçtan itibaren fotografik anlamda daha fazlasını yapabileceğimizi hissettik ve 2006’da bir fotoğraf kitabı ve sergi hazırlamaya karar verdik. 2008 yılında basılan “(In) Site Sagalasos” isimli kitap için görseller seçerken, fotoğrafçılık ve arkeoloji üzerine uygulamalı bir araştırma projesi için Association KU Leuven (KU Leuven Derneği) bünyesindeki “Institute for Practice Based Research’e (Uygulamalı Araştırma Enstitüsü) hibe başvurusunda bulunduk. Böylece 2008’de, “(In) Site, Sagalassos Arkeolojik Kenti’nde Mekana Özgü Düzenlenmiş Fotoğraflar” Projesi başladı. Projeye başlarken hedefimiz işlerimizi Türkiye’de de sergilemekti. Belçika (Leuven, Tongeren, Fotomuseum Antwerp) ve İtalya’da (Catania) gerçekleşen sergilerin ardından AnaMed’in proje’ye ev sahipliği yapmasından son derece mutluyuz. Bunu birçok yönden önemli buluyoruz. Öncelikle AnaMed arkeoloji odaklı muazzam bir araştırma merkezi. Sagalassos projesinde çalışan araştırmacıların AnaMed’de araştırma yapmaları ve ders vermeleri nedeniyle, halihazırda güçlü bir bağlantı var. Son olarak AnaMed, İstanbul’un merkezinde muhteşem bir konuma sahip. AnaMed’in cömert karşılamasıyla, işimizin evine döndüğünü hissediyoruz.”
Farklı fotoğraf teknikleriyle tarihi görüntülediler
Fotoğrafçılık ve arkeoloji arasındaki köklü ilişki ve ortak tarihten ilham alan “Tarihi Hayallemek: Sagalassos” sergisinde, M.Ö. 333 yılında Büyük İskender’in ele geçirdiği antik kentte yürütülen özverili çalışmaların gün yüzüne çıkardığı ünlü Antonine Çeşmesi ve aralarında Roma İmparatoru Marcus Aurelius’a ait dev heykelin de bulunduğu görkemli yapıların görüntüleri yer alıyor.
Nadir buluntuların yanı sıra kazı çalışmalarındaki süreci yansıtan fotoğraflar, kazı ortamında arazi, yapıtlar ve insanların birbirleriyle olan ilişkisine dikkat çekiyor. Sergide ayrıca, özel bir teknikle çalışılarak birkaç karenin birleştirilmesiyle tek bir fotoğraf karesine dönüştürülen eserler de bulunuyor. Arazi kamerası kullanılarak uygulanan teknikte, net ve flu görüntüler manipüle edilerek fotoğraflar arasında yeni ilişki ve bağlantılar kuruluyor.