Dünya gazetesinden Ali Ekber Yıldırım'ın "Badem üreticisi Tarım Kredi'nin fiyat açıklamasını bekliyor" başlıklı yazısı...
Tarıma sektör dışından yatırım yapan girişimcilerin en fazla ilgi gösterdikleri ürünler arasında ceviz ve badem ilk sıralarda yer alıyor. Bu nedenle son yıllarda badem ve ceviz üretiminde bir artış var. Dikilen ağaç sayısı dikkate alındığında önümüzdeki yıllarda üretimin daha da artması bekleniyor.
Dünyada da badem üretimi artıyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre 2015-2020 döneminde yani 5 yılda dünya badem üretimi yüzde 54 artarak 4.1 milyon tona ulaştı.
Aynı dönemde Türkiye'de ise badem üretimi neredeyse yüzde 100 artış kaydetti. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü'nün Ocak 2022'de yayınladığı Badem Raporu'nda şu değerlendirmeye yer verildi: "Türkiye 2020 yılı FAO verilerine göre 159 bin ton badem üretim miktarı ile dünyada beşinci sırada yer almaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sağlamış olduğu teşvik ve destekler sayesinde son 10 yılda tesis edilen badem bahçesi alanı 171 bin dekardan 470 bin dekara ulaşmıştır. Ayrıca modern badem bahçesi tesis edilecek alanların artmasıyla Türkiye’de badem üretimi artış göstererek dış ticarette önemli bir paya sahip olması beklenmektedir. "
Üretim 5 yılda yüzde 99 arttı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2019/2020 döneminde Türkiye’nin bademde yeterlilik derecesi yüzde 78,7 olduğuna dikkat çekilen Raporda: "Tarımsal desteklerle birlikte Türkiye’nin badem üretimi yıllar itibarıyla artış eğilimindedir. Türkiye’nin 2020 yılı badem üretimi 159 bin ton olup, beş yıl önceye göre yüzde 99, on yıl önceye göre ise yüzde 187 oranında artış meydana gelmiştir. TÜİK Bitkisel Üretim İstatistikleri’ne göre 2021 yılında badem üretimi yüzde 11,8 oranında artarak 178 bin ton olarak gerçekleşmiştir." deniliyor.
TÜİK 2022 Yılı Bitkisel Üretim 1. Tahmini’ne göre Türkiye'nin bu yıl badem üretiminin 180 bin ton olması bekleniyor.
Dünyada en fazla badem üretim alanına sahip ülkeler sıralamasında İspanya yüzde 33 pay ve 719 bin hektar ile ilk sırada. İkinci sırada 506 bin hektar ile Amerika Birleşik Devletleri var. Sonra sırasıyla Fas 209 bin, Tunus 171 bin ve İran 76 bin hektar ile ilk 5 ülke arasında yer alıyor. Türkiye ise 52 bin hektar ile 9.sırada.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden yeni kart müjdesi! Artık turistler bu kartlarla gezecek. 1 Eylül'de İstanbulkart kullanıma hazır olacakYaşam
Üretim alanları Adıyaman'da yoğunlaşıyor
Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü'nün verilerine göre; Türkiye’de 2020 üretim döneminde 524 bin dekar alanda badem üretimi gerçekleştirildi. Badem üretim alanında yüzde 15 paya sahip olan Adıyaman, 78 bin dekar ile en fazla üretim alanına sahip il konumunda. Adıyaman’ı 54 bin dekar ile Manisa ve 48 bin dekar ile Şanlıurfa takip ediyor.
Adıyaman alan olarak ilk sırada yer almasına rağmen üretim bakımından Mersin ilk sırada. 2020 üretim döneminde 159 bin ton olan badem üretiminin yüzde 18'ini yani 29 bin tonunu Mersin gerçekleştirdi. Adıyaman 18 bin tonluk üretim ile ikinci sırada, 10 bin tonluk üretim ile Muğla üçüncü sırada yer aldı.
İthalat 400 milyon ihracat 72 milyon dolar
Türkiye’nin badem dış ticaretine gelince, TÜİK verilerine göre 2020/2021 sezonunda badem ihracatı 8 bin 190 ton oldu. En fazla ihracat yapılan ülkeler Libya, Irak, Rusya, Mısır ve Cezayir. Aynı dönem badem ihracatından elde edilen döviz 72 milyon dolar.
Türkiye’nin 2020/21 sezonunda badem ithalatı ise ihracatın yaklaşık 4 katı. Toplam ithalat 31 bin 688 ton. Bu ithalatın yüzde 58'i Amerika Birleşik Devletleri'nden yapıldı. Amerika'dan sonra en fazla ithalat yapılan ülkeler ise şöyle sıralanıyor; İran yüzde 20, Özbekistan yüzde 12, Avustralya yüzde 6, İspanya yüzde 2. Türkiye’nin aynı dönem itibarıyla badem ithalatına ödediği döviz tutarı 400 milyon dolar oldu.
Badem üreticilerine sağlanan destekler
Badem için 2021 yılında dekar başına 17 lira mazot ve 8 lira gübre desteği ödemesi yapılıyor. Sertifikalı fidan/fide ve standart fidan kullanım desteği kapsamında; standart fidanlarda dekar başına 100 lira, sertifikalı fidanla bahçe tesisinde dekar başına 400 lira destek veriliyor.
Bu genel bilgilerden sonra güncel duruma gelince, badem üreticileri hasadın başladığı bu günlerde Tarım Kredi Kooperatifi'nin 2022 ürünü badem alım fiyatını açıklamasını bekliyor. Piyasadaki diğer alıcılar, tüccar da Tarım Kredi'nin fiyatına göre fiyat belirleyerek alım yapacak.
Üreticilerin en çok şikayet ettiği konu ise hasat döneminde ithal bademle fiyatların düşük oluşturulması. Üstelik de ithal bademin önemli bir bölümünün iç badem olarak ve kaçak olarak ülkeye sokulduğu iddiası var.
Hasadın başladığı bugünlerde yaklaşık 7 dolara (125-130 liraya) ithal iç badem ülkeye sokuluyor. Bununla da içerde fiyatların düşük oluşması sağlanıyor.
Bulaşık makinesi tablet fiyatına rekor zam. Bulaşık tableti uçtu, elde bulaşık yıkama dönemi başladı. Bulaşık makinesi deterjanları hangi markette ne kadar. Fairy, Finish, Brid, Mintax bulaşık makinesi tabletleri ne kadar?Ekonomi
Hasat başladı fiyat bekleniyor
Gaziantep'te badem, ceviz, Antep fıstığı ve Siirt fıstığı yetiştiriciliği yapan Halil Koçdağ ile bu ürünlere ilişkin son durumu konuştuk. Konumuz badem olduğu için özellikle badem ile ilgili anlattıklarını paylaşıyorum.
Son yıllarda badem üretimi konusunda özellikle Adıyaman'da bir yoğunlaşma olduğuna dikkat çeken Halil Koçdağ şunları söyledi: "Köylü yetiştiriciliğinin yanı sıra 5 bin hatta 8-10 bin dekar büyüklükte yeni plantasyonların kurulduğunu görüyoruz. Bademde özellikle Adıyaman öne çıktı. Dikilen ağaçlar henüz döllenmeye yeni yeni yatmaya başladı. Gelecek 2-3 senede çok ciddi bir üretim geliyor. Buna göre herkesin hazırlıklı olması gerekir.
Kuru alanda, su verilmeyen yerlerdeki badem hasadı başladı. Sulama yapılan yerlerde de Eylül'ün ilk haftasından itibaren hasat başlar. Her hasat döneminde olduğu gibi bu yılda ithal badem en önemli sorun. Hasat başlarken ithal bademler, genellikle bir sene öncesinin ürünü ama tam hasat zamanı piyasaya sürülerek fiyatın düşük oluşması sağlanıyor. İthalatçılar ucuza bulup pahalıya satma peşinde."
Maliyetler yüksek verim düşük
Badem üretiminde ilk 3-4 senenin tarla işgali ile geçtiğini yani 4-5 sene gelir elde edilemediğini hatırlatan Koçdağ, "Sürekli para harcıyorsunuz ama ürün yok. Masraf yapıyorsunuz ama gelir yok. Bizim için girdi olarak en ön planda gübre ve ilaç var. Eğer mekanizasyona geçmediyseniz işçilik çok yüksek. Yüzde 90'nında mekanizasyona geçmemiş bahçeler. Yetişmiş bahçede sürüm çok fazla olmaz. İlaçlama yaparken de mazot çok gitmez. Bu nedenle mazot gideri daha azdır.
Gübre fiyatları gerçekten çok fazla arttı. Üretime baktığımız zaman Amerika’da dekara 800 kilo civarında bir ürün alındığı söyleniyor. Avrupa’da 500 -700 kilo. Türkiye’de bu 300 kilo civarında. Verim diğer ülkelere göre düşük. Ama maliyetler yüksek. En önemli girdilerden birisi gübre. DAP gübresi (18-46) kilosu 20 liraya çıktı. Bir dönümde 80 kilo kullanıyoruz. En az 5-6 kez ilaç atılıyor. İki tonluk su tankına ilaç katarak attığımızda geçen sene 1500-2 bin lira verirken bu yıl 6 bin liraya çıktı. Mazot bizde daha az kullanılır.
Fiyatları maliyetler değil ithal badem belirliyor. İthal badem aromasıyla tadıyla Türkiye’deki bademin önünden bile geçemez. Üstelik genellikle bir yıl öncesinin yani bayat ürün olarak ithal ediliyor. Ama ithal bademle piyasayı yönlendirme söz konusu." bilgisini verdi.
3+1 evin maliyetini Selçuk Geçer açıkladı. İşte vatandaş böyle soyuluyor: 100 metrekare bir ev kaça mal oluyor vatandaşa kaç milyon liraya satılıyor?Ekonomi
Para kazanıyoruz ama yetmiyor
"Para kazanamıyor muyuz evet para kazanıyoruz. Büyük bir felaket, kriz olmazsa mutlaka bir para kazanıyoruz." diyen Halil Koçdağ sözlerini şöyle sürdürdü: "Aldığımız parayla hem üretimi sürdürmek zorundayız hem de kendi geçimimizi, sosyal yaşamımızı, yaşam standardımızı belli bir seviyede sürdürmek zorundayız. Bunların hepsine yetmiyor elbette."
Tarım Kredi Kooperatifleri'nin son yıllarda fiyat açıkladığına dikkat çeken Koçdağ, "Hasat başladı. Üretici fiyat bekliyor. Tarım Kredi Kooperatifleri bir fiyat açıklıyor. Ama bu sene henüz açıklamadı. Büyük esnaf da şu anda Tarım Kredi'yi bekliyor. Bu bir kaç günde fiyat açıklanır diye bekliyoruz. Tarım Kredi'nin Kahta‘da badem ve fıstık kırma, işleme ve paketleme tesisi var. Badem alan büyük ölçekli bir kaç firma var bu bölgede. Onlar da henüz fiyat açıklamadı. Tarım Kredi iyi tarım uygulaması ile üretim yapan üreticilere yüzde 10 farklı fiyat veriyor. Daha yüksek fiyat veriyor." dedi.
Barem fiyat uygulaması
Bu sene beklenti kabuklu badem fiyatının 100 liranın üzerinde olması. Bu 120 lirayı bulabilir. Bademde barem fiyat uygulanıyor. Üretici kabuklu bademi iç badem randımanına göre satabiliyor. Kabuklu bademin barem fiyatının 100 lira olduğunu varsayarsak iç badem oranı 1 kiloda 300 gram ise üreticiye kilosu 30 liradan ödeme yapılır. Bu sene baz fiyatın en az 120 lira olması bekleniyor. Baz fiyat kadar randımanın belirlenmesi de önemli. Tarım Kredi Kooperatifleri bademi alırken içerisinden 1-2 kilo alarak iç badem oranını yani randımanını belirliyor. Randımanın yani iç badem oranının tespiti çok önemli çükü bu üreticinin gelirini doğrudan etkiliyor.
Tarım Kredi Adıyaman Kahta'da tesis kurdu
Son yıllarda Adıyaman'da badem üretimi ön plana çıkınca Tarım Kredi Kooperatifleri 2018'de Adıyaman Kahta'da Organize Sanayi Bölgesi'nde bir tesis kurdu. Tesiste badem ve Antep fıstığı işleniyor. Tesiste günlük 10-15 ton badem, 5-6 ton Antep fıstığı kırımı yapılıyor. Paketleme ünitesinde paketlenen iç badem ve fıstık Tarım Kredi Kooperatif marketlerinde satışa sunuluyor.
Özetle, Türkiye badem üretiminde doğru bir yola girdi. Üretim alanları genişliyor. Üretim artıyor. Çiftçinin para kazanabilmesi için hasat döneminde ithalata, kaçak iç badem girişine izin verilmemeli. Tarım Kredi Kooperatifleri hasat öncesi fiyatı açıklamalı. Gübre ve ilaç başta olmak üzere artan girdi maliyetleri verilecek desteklerle karşılanmalı. Bunlar yapılmazsa badem için son 10 yılda verilen destek, yapılan yatırımlar, dikilen ağaçlar, emekler hepsi boşa gider.