Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) başkanını görev süresi dolmadan değiştirme yetkisini iptal etti.
Anayasa Mahkemesi (AYM), 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (KHK), Merkez Bankası Başkanının görev süresini düzenleyen hükmün yürürlükten kaldırılmasını öngören maddesini iptal etti.
Anayasa Mahkemesinin 7 Aralık 2023'te aldığı kararın gerekçesi Resmi Gazete'de yayımlandı.
Karara göre AYM, 2018 tarihli 703 sayılı Anayasa'da Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin iptal istemini karara bağladı.
Yüksek Mahkeme, kararnamenin 151. maddesinin (h) bendiyle 1211 Sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu'nun 25. maddesinin birinci fıkrasının yürürlükten kaldırılmasının iptal istemini inceledi.
MERKEZ BANKASI BAŞKANI 5 YILLIĞINA...
Söz konusu fıkrada, "Merkez Bankası Başkanının (Guvernör), Bakanlar Kurulu kararıyla beş yıllık bir dönem için atanacağı, bu sürenin sonunda yeniden atanabileceği"nin hüküm altına alındığı ancak dava konusu kuralla anılan fıkranın yürürlükten kaldırıldığı hatırlatıldı.
Kararda, "Merkez Bankası Başkanının görev süresini düzenleyen hükmün yürürlükten kaldırılmasını öngören kural, Anayasa'nın kamu hizmetlerine girme hakkına ilişkin düzenleme içerdiğinden Anayasa'nın mülga 91. maddesi uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın mülga 91. maddesine aykırıdır. İptali gerekir." tespiti yapıldı.
İlk olarak 6 Temmuz 2019'da Cumhurbaşkanı Erdoğan, TCMB Başkanı Murat Çetinkaya'yı görevden alarak yerine Murat Uysal'ı atamıştı. Bu süreç günümüze kadar benzer şekilde devam etmişti.
BAŞKAN YARDIMCILARININ GÖREV SÜRELERİ
Anayasa Mahkemesi ayrıca, Merkez Bankası başkan yardımcılarının çalışma şartlarına ilişkin düzenlemenin de iptaline karar verdi.
Kararda, Merkez Bankası Başkanına yardımcı olmak üzere atanacak dört başkan yardımcısının, "yeterli bilgi ve deneyime sahip ve meslekleri ile ilgili olarak en az on yıl çalışmış kişiler arasından Başkanın önerisi üzerine müşterek kararla beş yıl süre ile atanacağı"nın hüküm altına alındığı belirtildi.
"Meslekleri ile ilgili en az on yıl çalışmış" ibaresinin dava konusu kuralla madde metninden çıkarıldığı aktarılan kararda, "Dava konusu kuralla Merkez Bankası Başkan Yardımcılığına atanabilmek için gerekli olan meslekleri ile ilgili en az on yıl çalışmış olma şartının ortadan kaldırılması, başkan yardımcılığına atanma koşullarında değişiklik meydana getirdiğinden kural, kamu hizmetine girme hakkına yönelik bir düzenleme niteliği taşımaktadır. Bu itibarla kural, KHK ile düzenlenemeyecek yasak alan içinde kalmaktadır." denildi.
AYM ayrıca, aynı KHK ile Merkez Bankası başkan yardımcılarının, Başkanın (Guvernör) önerisi üzerine müşterek kararla beş yıl süre ile atanacağı düzenlemesinin madde metninden çıkarılmasına ilişkin kuralın da iptaline hükmetti.
Kararda, "Merkez Bankası başkan yardımcılarının görev süresi ve görev süresi dolanların yeniden atanmalarına yönelik hükümlerin yürürlükten kaldırılmasını öngören kural, Anayasa'nın kamu hizmetlerine girme hakkına ilişkin düzenleme içerdiğinden Anayasa'nın mülga 91. maddesi uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın mülga 91. maddesine aykırıdır. İptali gerekir." ifadesine yer verildi.