Bütçe fazlası verilen kasım ayında tarihteki en yüksek aylık vergi tahsilatına ulaşıldı. Yeni vergilerin geçerli olduğu temmuz-kasım döneminde aylık ortalama tahsilat, ilk yarıdakini neredeyse ikiye katladı. Tüketicilerin vergi yükünün daha çok artması ile vergi daha fazla tabana yayılmış oldu.
2023 mali yılı merkezi yönetim bütçesinde toplam vergi geliri hedefi, 3 trilyon 199,5 milyar lira olarak hedeflenmiş ve ocak-haziran dönemindeki vergi tahsilatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 55 artarak 1 trilyon 602,1 milyar lira ile yıllık hedefle uyumlu gerçekleşmişti.
Dünya gazetesinde yer alan habere göre Deprem giderleri ve seçim dolayısıyla artan kamu harcama gereksinimi dolayısıyla temmuzda çıkarılan ek bütçe ile birçok vergide artırıma ve ek vergiler koyma yoluna gidilerek, başlangıçta hedeflenenin üzerine 1 trilyon 71,2 milyar liralık daha vergi tahsilatı öngörülmüş, bu revizyonla yıllık tahsilat hedefi 4 trilyon 270,7 milyar liraya çıkmıştı.
NEREDEYSE İKİYE KATLANDI!
Vergi tahsilatında ilk yarıdaki yüzde 55’lik artışa karşılık, yeni vergilerin geçerli olduğu temmuz-kasım döneminde ise tahsilat, geçen yılın ayın dönemine göre yüzde 121,8 oranındaki 1 trilyon 349,6 milyar liralık bir artışla 2 trilyon 457,6 milyar liraya ulaştı. İlk yarıda 267,1 milyar lira olan aylık ortalama vergi geliri, temmuz-kasım döneminde (beş ay) 491,5 milyar lira ile bunu neredeyse ikiye katladı. Özellikle kasım ayında 668,5 milyar lira ile bütçe tarihindeki en yeksek aylık vergi tahsilatına ulaşıldı. Aylık bazda elde edilen bütçe fazlasında geçen yılın aynı ayına göre kaydedilen 356,5 milyar liralık tahsilat artışı etkili oldu.
TÜKETİM VERGİLERİ YÜKSELDİ
Temmuz-kasım dönemindeki tahsilatın 877,1 milyarını gelir, kar ve mülkiyet üzerinden alınan doğrudan vergiler, 1 trilyon 579,3 milyarını ise ÖTV, KDV gibi tüketimden alınan dolaylı vergiler oluşturdu. Yeni vergilerin geçerli olduğu bu dönemde geçen yılın aynı dönemine göre kaydedilen tahsilat artışının 453,9 milyarı doğrudan vergilerden, 896,8 milyarı ise dolaylı vergilerden elde edildi. Anılan dönemlere göre doğrudan vergiler yüzde 107,3, dolaylı vergiler ise yüzde 131,4 arttı. İlk yarıda yüzde 63,8 olan dolaylı vergi oranı, son beş ayda yüzde 64,3’e yükseldi. Söz konusu oran 2022’nin temmuz-kasım döneminde ise yüzde 61,6 düzeyindeydi. Buna göre tüketimden alınan vergilerin toplam pastadaki payı daha da arttı; vergi daha fazla “taban”a yayıldı.
İLK 11 AYDA 4.1 TRİLYON TAHSİLAT
Yılın ikinci yarısında sağlanan hızlı artışla ilk on bir ay itibarıyla toplam vergi tahsilatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 89,6’lık bir artışla 4 trilyon 60 milyar liraya ulaştı. Geçen yıl ocak-kasım döneminde 194 milyar, yılın tümünde ise 196,1 milyar lira olan aylık ortalama vergi tahsilatı, bu yıl ilk on bir ay itibarıyla 369,1 milyar lira düzeyinde oluştu. Böylece ek bütçe kapsamındaki revizyonla 4 trilyon 270,7 milyara çıkarılan yıllık vergi geliri hedefinde kasım sonu itibarıyla yüzde 95,1’lik bir gerçekleşme oranına ulaşıldı. Revize yıllık hedefe göre gerçekleşme oranı doğrudan vergilerde yüzde 93,2, dolaylı vergilerde ise yüzde 96,3 oldu. Yıllık hedefin tutması için aralıkta 210,8 milyar liralık bir tahsilat yetiyor. Aralık ayı vergi gelirinde bunun üzerindeki her tutar, revize hedefin de aşılması anlamına geliyor.
KDV VE ÖTV TOPLAMI YÜZDE 52.1
İlk on bir aydaki vergi gelirinin yarıdan fazlası dahilde ve ithalde alınan katma değer vergisi (KDV) ile birçok üründe alınan özel tüketim vergisinden (ÖTV) geldi. Ocak-kasım döneminde dahilde KDV tahsilatı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 185,2 artışla 456,6 milyar, ithal ürünlere ödenen KDV de yüzde 62,3 artışla 848 milyar liraya ulaştı. Akaryakıt ve doğalgaz, sıfır motorlu taşıt satışları, alkollü içkiler, tütün ve tütün ürünleri, kolalı gazozlar, dayanıklı tüketim malları ve diğer ürünlerin satışından elde edilen ÖTV geliri de yüzde 120,9 artışla 811,5 milyar liraya ulaştı. Bu üç kalemdeki tahsilat, toplam vergi gelirinin yüzde 52,1’ini oluşturdu.