Kentteki bir otelde düzenlenen toplantıya Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), Türk Yatırım Fonu, Türk Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (TTSO) ve bakanlık temsilcileri katıldı.
Açılış konuşmasını yapan AK Parti İstanbul Milletvekili TBMM Dışişleri Komisyon Üyesi Derya Ayaydın şöyle konuştu:
Bugün burada Türk Devletleri Parlamentoları (TÜRKPA) Dış İşleri Komisyonları Toplantısı’nın 2 ncisini gerçekleştirmek üzere bir aradayız. Sizlerle bir arada olmaktan ve Türkiye’de ağırlamaktan son derece mutluluk duymaktayız. Hoş geldiniz, sefalar getirdiniz.
Değerli Parlamenterler; Cumhuriyetimizin kuruluşundan bu yana; Türkiye’nin dış politikasının temel dinamiği, “Yurtta Barış, Dünyada Barış’ felsefesi olmuştur. O yıllardan bu yana Türk Dış Politikasına bakıldığında; Türkiye’nin her sorunlu bölgede barışı savunduğu ve bunun için çaba sarf ettiği görülecektir.
Bu anlayış çerçevesinde, Rusya Federasyonu ve Ukrayna Halk Cumhuriyeti arasında Şubat 2022’de patlak veren çatışmalar ülkemizi derinden üzmüş ve o tarihten bu yana barış görüşmeleri üzerine Türkiye’nin çok sayıda girişimi ve samimi çabası olmuştur.
Bugün de Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan; Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ve beraberindeki heyeti kabul ederek, yine yoğunluklu olarak her iki ülke arasında ‘barış’ için Türkiye olarak katkı sunabileceğimiz gelişmeler ele alınacaktır. Gelinen noktada; gerek Kafkaslarda, gerekse Ülkemizin güney komşusu Suriye’de barışın sağlanması Türkiye için mutluluk verici gelişmeler olmuştur.
Halen Türkiye; Suriye’de yeni geçiş hükümetinin çalışmalarına, Suriye’nin yeniden yapılanmasına her türlü katkıyı sunmaktadır.
Milletçe, Tarihi bağlarımız olan kadim ülke Suriye’nin terörden arındırılarak, mutlu ve müreffeh yeni bir Suriye olarak coğrafyamızda yerini almasını gönülden arzu etmekteyiz.
Saygıdeğer Konuklar; Küresel ölçekte son derece hızla ilerleyen yapay zeka teknolojilerini ve
türevlerini Türkiye, yakından takip etmekte ve bu alanda attığı adımlar ile hem ulusal, hem de uluslararası düzeyde dikkat çekici projelere imza atmaktadır. Aynı zamanda bu birikimlerini birikimin Türk Dünyası ile paylaşmaktadır. Özetleyecek olduğumuzda Türkiye; yapay zeka teknolojilerinde hem ulusal projelerle, hem de uluslararası iş birlikleriyle önemli bir ivme yakalamış durumdadır.
İnsansız hava silahlı ve silahsız hava araçları, savunma sanayine entegre edilen mühimmat ve araç, gereçler, yapay zeka tabanlı yerli elektrikli aracımız TOGG ülkemizi bu alanda söz sahibi yapmıştır. Diğer taraftan farklı sektörler olarak ‘SağlıkGPT’ gibi projeler, sağlık hizmetlerinde verimliliği artırırken, Türkiye ‘Tech Visa Programı’ gibi girişimler, ülkemizin teknoloji ekosistemini zenginleştirmektedir.
Küresel yapay zeka sektöründeki hızlı gelişmelerle birlikte, Türkiye'nin bu alandaki yatırımları ve projeleri de artırarak devam edecek, hedeflerimiz dahilinde de; gelecekte daha da güçlü bir konuma ulaşmak ve küresel arenada her alanda yetkinliğini kanıtlamış bir Türkiye vizyonumuz bulunmaktadır.
Tabii tüm bu olumlu gelişmeler; Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın ülkemizin önüne koymuş olduğu, ‘Türkiye Yüzyılı’ vizyonu ile ve Türk Dünyamızın güzide, kardeş ülkeleri ile hep birlikte gerçekleştireceğimiz ortak ve birlik içindeki çalışmalarımız ile gerçekleşecektir.
Fuat Oktay: Uluslararası arenada dikkatle takip ediliyor
Toplantıya başkanlık eden TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Fuat Oktay, konuşmasında, Türk dünyasıyla ilişkileri çok taraflı olarak geliştirmeyi sürdürdüklerini belirterek, "Türk dünyası olarak büyük çabalarla inşa ettiğimiz işbirliği mekanizmalarımız bugün her alanda kurumsallaşmakta ve sağlam temellere kavuşmaktadır." dedi.
Oktay, "Bugün mevcut Türk işbirliği teşkilatları çerçevesinde oluşturulan işbirliği platformları uluslararası arenada dikkatle takip edilir hale gelmiş, üçüncü ülkelerin işbirliği yapmak istediği prestijli bir konuma yükselmiştir." ifadelerini kullandı.
Türk dünyası ülkeleri arasındaki ticari işbirliğinin artması gerektiğine işaret eden Oktay, enerji, orta koridor, yatırımlar ve bağlantısallık gibi konularda yoğun çalışmalar yürüttüklerini dile getirdi.
Oktay, Gazze'de ateşkesin kalıcı olarak sağlanması, varılan ateşkes anlaşmasının tüm boyutlarıyla uygulanması ve insani yardımların engelsiz bir şekilde bölgeye ulaştırılmasının önemine işaret ederek, "Filistinlilerin öz vatan topraklarından, öz vatanlarından üçüncü ülkelere sürülmesi yönündeki açıklamaları ve girişimleri şiddetle reddetmeliyiz." dedi.
Suriye'nin yeniden barışa, istikrara ve refaha kavuşması, ülkenin siyasi birliğinin ve toprak bütünlüğünün temini için Şam'daki yeni yönetimin uluslararası toplum tarafından desteklenmesi ve Suriye'ye yönelik uluslararası yaptırımların kaldırılması gerektiğini vurgulayan Oktay, "Suriye'nin terörden tamamen arındırılması ve ülkenin kuzeydoğusundaki DEAŞ, PKK, YPG, PYD, SDG gibi terör unsurlarından tamamen kurtulması gerekmektedir." diye konuştu.
"(Rusya-Ukrayna barışı) Türkiye olarak daha önce gösterdiğimiz çabalara yenilerini eklemeye hazırız"
Oktay, "Rusya-Ukrayna Savaşı'nın her iki tarafın da masada olduğu diyalog ve diplomatik mekanizmalarla adil ve kalıcı bir şekilde çözüme kavuşturulması noktasında Türkiye olarak daha önce gösterdiğimiz çabalara yenilerini eklemeye hazırız." dedi.
Güney Kafkasya'da barışın, istikrarın ve refahın kalıcı olarak temin edilmesinin büyük önem taşıdığını vurgulayan Oktay, Kıbrıs meselesinin "egemen eşitlik ve eşit uluslararası statü temelinde kalıcı ve adil bir şekilde" çözülmesi için de çaba harcanması gerektiğine işaret etti.
"42 milyar dolarını kullanabilmişiz"
Oktay, Türk devletleri arasındaki ticaret rakamlarına dikkat çekti ve "Bu yıl içinde Macaristan'da düzenlenecek gayri resmi zirve ve Azerbaycan'da düzenlenecek Türk Devletleri Teşkilatı 12. Zirvesi'nde çok taraflı iş birliğimizi güçlendirecek kararlar alacağımıza eminim. Toplamda 175 milyonu aşan genç ve dinamik nüfusumuz, 1,3 trilyon doları aşan ticaret hacmimiz ve müşterek zengin kültür mirasımız, büyük atılımlarımızı gerçekleştirmek için sağlam bir temel teşkil ediyor. Ancak 2023 yılı verilerine göre; Türk Devletleri Teşkilatı üyesi ülkelerin kendi aralarındaki ticaret hacmi, 42 milyar dolarda kalmıştır. Yani 1,3 trilyon dolarlık bir potansiyelin ancak 42 milyar dolarını kullanabilmişiz. Bu da toplam ticaret hacmimizin yüzde 3'üne tekabül ediyor. Bu oranı artırmamız şart." dedi.
Oktay'ın konuşmasının ardından komisyon başkanları hitap etti.
Azerbaycan Milli Meclisi Dışişleri ve Parlamentolararası İlişkiler Komitesi Başkanı Samed Seyidov, Türk devletleri ülkeleri arasında savunma ve güvenlik konusunda da işbirliklerinin başarılı şekilde devam ettiğini vurguladı.
Kazakistan Temsilciler Meclisi Uluslararası İlişkiler, Savunma ve Güvenlik Komitesi Başkanı Aigul Kuspan da Türk dünyası ülkelerinin işbirliğinin her geçen gün geliştiğini belirterek, bunun tüm sektörleri olumlu etkilediğini dile getirdi.
Kırgızistan Meclisi Uluslararası İlişkiler, Savunma, Güvenlik ve Göç Komisyonu Başkanı Ulan Primov ise Türk dünyasıyla ilişkileri daha da geliştirmek ve derinleştirmek amacıyla teşkilat bünyesinde aktif çalışmalara devam etmeye hazır olduklarına işaret ederek, ülkesinin dönem başkanlığı çerçevesinde bu yıl birçok etkinliğin planlandığını aktardı.
Özbekistan Ali Meclisi Yasama Kanadı Uluslararası İlişkiler ve Güvenlik Komisyonu Başkanı Ulugbek Sermatov da Türk dünyası ülkelerinin çok fazla değer ve potansiyele sahip olduğunu ancak teşkilatın tüm potansiyelini tam olarak gerçekleştiremediğini söyledi.
Özbekistan Ali Meclis Senatosu Uluslararası ve Dış Ekonomik İlişkiler, Yabancı Yatırımlar ve Turizm Komisyonu Başkan Vekili Odiljon Mamatkarimov ise Türk devletleri arasında doğru konuları değerlendirme ve parlamentolar arası ilişkileri güçlendirmelerinin amaçlarına ulaşmalarını sağlayacağını ifade etti.
Türkmenistan Meclisi Uluslararası ve Parlamentolararası İlişkiler Komisyonu Başkanı Maksat Kuliyev de Türk dünyası ülkelerin liderlerinin, Türk devletlerinin ikili ve çok taraflı ilişkilerini, prestijli uluslararası ve bölgesel kuruluşlar çerçevesinde sistematik bir şekilde geliştirmeye ve güçlendirmeye büyük önem verdiğini söyledi.
KKTC Cumhuriyet Meclisi Hukuk, Siyasi İşler ve Dış İlişkiler ve Savunma Komisyonu Başkanı Yasemi Öztürk ise "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türk Devletleri Teşkilatı'nın ve TÜRKPA'nın gözlemci üyesi olarak bu kuruluşların çalışmalarına aktif katkı sağlamaya ve bu birlikteliği güçlendirmeye kararlıdır." ifadelerini kullandı.
Öztürk, KKTC'nin, sahip olduğu imkan ve kabiliyetlerle Türk dünyasına güç katabilecek potansiyelde olduğunu vurguladı.
TÜRKPA Genel Sekreteri Mehmet Süreyya Er de Türk devletlerinin Türk işbirliğine olan güçlü iradesinin, TÜRKPA'nın faaliyetlerine ivme kazandırdığını belirterek, bugün burada birlikte bulunmalarının "ortak değerlerin" bir sonucu olduğunu vurguladı.
TDT Genel Sekreter Yardımcısı Ömer Kocaman ise TDT'nin kurumsallaşma ve genişleme süreçlerini büyük ölçüde tamamladığını belirterek, özellikle son dönemde ortak alfabe konusunda önemli kazanımlar elde ettiğini dile getirdi.
Kocaman, "Teşkilat gelmiş olduğu aşamada artık proje bazlı çalışmalara ilaveten ülkelerimiz arasında bağlayıcı anlaşmaların akdedildiği ve Türk devletleri arasındaki bağların bütünleştiği yeni bir döneme geçiş yapmaktadır." dedi.
Konuşmaların ardından toplantının gündemi kabul edildi ve ardından kapalı oturumlara geçildi.