Türkiye'ye ilişkin kritik açıklama! Fitch ve dev bankalardan yıl sonu dolar/TL ve enflasyon tahmini. Dolar yıl sonunda ne kadar olacak?

Fitch Ratings Kıdemli Direktörü ve Türkiye Analisti Erich Arispe Morales, Türkiye'nin ekonomi politikalarını değerlendirdi.

Türk bankalarının borçlanma performansındaki artışın, uluslararası yatırımcıların sektöre olan güveninin yeniden kazanıldığını göstermesi açısından önemli olduğunu belirten Morales, uygulanan politikaların 'tutarlı' şekilde sürdürülebilirliğini ise kredi notu açısından 'olumlu' olarak nitelendirdi.

CNBC-e’ye konuşan Morales, Türk Lirası'nın geleceğiyle ilgili "TL'nin kademeli değer kaybı dezenflasyon yolunda bir engel değil. Dolar karşısında TL'nin yılı 36 TL seviyesinde kapatmasını beklediklerini ekledi.

Morales, "Politikacılar için asıl zorluk, enflasyonu benzer kategorideki ülkelere yakın seviyelere düşürmek için uzun bir süre boyunca genel sıkı politika duruşunu sürdürmektir" dedi.

Kredi notlarının ülkeler ve bu ülkelere yatırım yapmayı düşünen yabancı yatırımcılar için kritik öneme sahip olduğu düşünülür. Büyük fonların çoğu, düşük kredi notuna sahip ülkelere yönelik portföy ve sermaye yatırımlarını riskli olarak algılıyor ve yatırımcılar ancak bu riski yansıtan yüksek bir getiri oranı karşılığında ülkede herhangi bir varlığa yatırım yapmaya istekli oluyor. Düşük kredi notu global piyasalarda yüksek borçlanma maliyetini de beraberinde getirir. Bunun dışında şirket değerlemeleri, kullanılan ülke risk parametreleri sebebiyle kredi notlarından da genellikle doğrudan etkilenir.

KREDİ NOTU

Türkiye için özellikle 2000'li yılların başlarında yatırım yapılabilir seviyelere ulaşmış olan kredi notu, geçtiğimiz yıllarda ard arda negatif not revizyonlarıyla yeniden "spekülatif" seviyelere gerilemişti. Fakat özellikle seçimin hemen öncesinde başlayan bir hareketlilik, döviz cinsinden ülke notunda yukarı bir trend beklentisi yarattı. Ardarda gelen pozitif not kararları da bundan sonrası için pozitif havayı ortaya çıkaran bir unsur oldu.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, kredi notunu 1994 yılında spekülatif B seviyesinden değerlendirmeye başladığı Türkiye’yi 30 yıl sonra 2024’te yine başka bir spekülatif seviyeyi işaret eden B+ kademesinden değerlendiriyor.

Morales'in CNBC-e'ye verdiği röportaj şu şekilde:

"Fitch tarafından son yayımlanan raporda Türk bankaları için yerel para cinsinden not artırımları gördük. Aynı pozitif görünümün Türkiye ekonomisinin geneli için söylemek mümkün mü?

Mart ayı başındaki derecelendirme aksiyonumuzdan beri, hükümetin ‘B+’ derecesine Pozitif Görünüm ile yükseltilmesinden bu yana, uluslararası rezervlerde önemli bir iyileşme gözlemledik. Bu iyileşme sadece rezerv seviyeleri açısından değil, aynı zamanda net rezervlerin kompozisyonunun da (döviz swapları hariç tutulduğunda) pozitif hale gelmesi açısından da önemli. Bu gelişme, kısmen finansal dolarizasyonun azalmasıyla sağlandı.

ENFLASYON TEMEL POLİTİKA ZORLUĞU OLMAYA DEVAM EDİYOR

Buna rağmen, hala güçlü olan fiyat baskıları ve dirençli iç talep bağlamında enflasyon temel politika zorluğu olmaya devam ediyor. Merkez Bankası'nın hedeflenen banka düzenlemelerinin de yardımıyla finansal koşulları nispeten sıkı tutmasını beklerken, asgari ücret ayarlamalarına ilişkin kararlar da dahil olmak üzere maliye ve gelir politikalarının muhtemelen iç talebi soğutacak şekilde kalibre edileceğini düşünüyoruz. Eğer bu politika tutarlılığı sürdürülebilirse, enflasyonun düşmesine, cari açığın daralmasına ve uluslararası rezervlerde sürdürülebilir bir iyileşmeye katkı sağlayarak Türkiye’nin kredi değerliliğini olumlu etkileyecektir.

Ekonomi yönetiminin vergilendirme konusundaki son çabalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Vergi yükünün tabana mı yoksa tavana mı yayılacağı konusunda birçok tartışma var. Bu tartışmaları vergi adaleti açısından nasıl değerlendiriyorsunuz?

Hükümetin politika kararları, vergi ile ilgili olanlar da dahil olmak üzere, tavsiyede bulunmuyoruz. Maliye politikasına ilişkin mevcut odak noktamız, geçen ay açıklanan harcama kısıtlama tedbirlerinin ve potansiyel gelir tedbirlerinin merkezi yönetim açığını ne ölçüde düşüreceği ve Merkez Bankası'nın daha sıkı politika duruşuyla tutarlılığı artırarak enflasyonu kontrol altına alma hedefini ne ölçüde destekleyeceğidir.

Kredİ rating derecelendirme perspektifimizden bakıldığında kamu maliyesi, düşük borç seviyeleri (GSYH'nin %30'u), güçlü gelir tabanı, yönetilebilir borç amortismanları ve iyileşen finansman koşulları sayesinde emsallerine göre güçlü kalmaya devam etmektedir.

"TAHMİNİMİZİ YÜZDE 43'E YÜKSELTTİK"

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 38. Bu hedefin mevcut politikalarla ulaşılabilir olduğunu düşünüyor musunuz? Merkez Bankası, 27 Haziran'daki toplantısında faiz oranlarını yüzde 50'de sabit tutarak enflasyonla mücadelesine devam sinyali verdi. Merkez Bankası'nın faiz oranlarıyla ilgili nasıl bir hamle yapmasını bekliyorsunuz?

Türkiye'nin makroekonomik senaryosuna ilişkin Haziran güncellememizde, iç talebin dirençli seyri ve özellikle Nisan ayında gözlenen beklenenden güçlü enflasyon ivmesi nedeniyle Mart ayında %40 olan 24 yıl sonu enflasyon tahminimizi %43'e yükselttik. Haziran ayındaki para politikası kararında da vurgulandığı üzere, Merkez Bankası'nın sıkı politika duruşunu sürdürmekte kararlı olduğunu düşünüyoruz. Sonuç olarak, TCMB'nin ana politika faizini sadece yıl sonunda 250 baz puan indirmesini bekliyoruz. Politika yapıcıların önündeki zorluk, enflasyonu benzer ülkelerle karşılaştırılabilir seviyelere indirmek için genel olarak sıkı bir politika duruşunu uzun bir süre devam ettirmektir.

Geçmiş döneme kıyasla daha rasyonel politikalar nedeniyle yabancı yatırımcılar bir süredir Türkiye'ye portföy yatırımları ve carry-trade yoluyla giriyor. Bu yabancı yatırım girişinin uzun vadeli sermaye yatırımlarına (foreign direct investment) dönüşmesini bekliyor musunuz?

Yerel seçimlerin ardından, yatırımcılar arasında mevcut politika yönünün sürdürülebilirliğine ilişkin güvenin arttığı ve yurtiçi ekonomik aktörler tarafından döviz kuru istikrarına ilişkin beklentilerin iyileştiği, örneğin daha düşük finansal dolarizasyonun desteklendiği görülmektedir.

Güven, döviz kuru ve finansal piyasalardaki mevcut olumlu dinamiklerin önemli bir bileşeni olduğundan, mevcut politika normalleşmesi ve yeniden dengeleme sürecinin enflasyonda kalıcı bir düşüşe yol açacağına dair daha fazla güvenin, merkez bankası ara enflasyon hedeflerinin hala önemli ölçüde üzerinde olan daha düşük enflasyon beklentilerini ve uzun vadeli sermaye girişlerini desteklemek için önemli olacağını düşünüyoruz.

Türk Lirası'nın istikrarı hakkında ne düşünüyorsunuz? Son günlerde dolar/TL paritesinde yine yukarı yönlü hareketler görüyoruz. Uzun süredir 32,20 seviyelerinde yatay seyreden parite 33’lü seviyeleri yeniden gördü.

Yıl sonuna kadar dolar/TL’de kademeli bir artış bekliyor musunuz? Eğer kurda yukarı yönde bir artış olursa bunun enflasyona geçişkenliği sizce nasıl olur?

Türk Lirası'nın kademeli olarak değer kaybetmesini ve yılı muhtemelen ABD doları karşısında 36 civarında tamamlamasını bekliyoruz. Sıkı para politikası duruşu beklentisi, daha tutarlı maliye ve gelir politikaları, seviye ve kompozisyon açısından daha güçlü uluslararası rezervler, dış finansmana erişim ve azalan cari açık ile desteklendiğinde, TL'de önceki yıllarda olduğu gibi keskin bir değer kaybı beklemiyoruz. Görüşümüze göre, politika duruşu beklentileri çıpaladığı ve lira varlıkların cazibesini desteklediği için, TL'nin kademeli değer kaybı enflasyonla mücadele patikası için bir engel teşkil etmemelidir.

GRİ LİSTEDEN ÇIKMAK AKSİYONLARI NASIL ETKİLER 

FATF gri listesinden çıkarılmayı Türkiye'nin ülke notu için bir derecelendirme faktörü olarak vurgulamadık. Görüşümüze göre, Türkiye'nin 2021'e dahil edilmesinin yerel bankalar için dış finansmana erişim veya muhabir ilişkileri açısından ölçülebilir bir olumsuz etkisi olmamıştır. Devlet ve bankalar da dahil olmak üzere Türk kuruluşlarının finansmana erişim koşullarını olumsuz etkileyen ana faktörlerin ve 2021-2022'de sınırlı sermaye girişlerinin, artan politika belirsizliği ve düşük faiz oranlarına odaklanan önceki politika karışımından kaynaklanan potansiyel makroekonomik ve finansal istikrar riskleriyle ilgili olduğuna inanıyoruz.

Bununla birlikte, yakın zamanda açıklanan FATF hamlesini, Türkiye'nin 2023 genel seçimlerinden sonraki daha geniş politika normalleşme süreci bağlamında değerlendirebiliriz. Türk bankalarının 2Y23'ten bu yana dış borçlanmalarındaki artışın, Türkiye'nin daha geleneksel makroekonomik politikaları benimsemesinden bu yana uluslararası yatırımcıların sektöre olan güvenini yeniden kazandığına işaret ettiğini belirtmiştik. Halen yüksek olan fonlama maliyeti ve bankaların genel olarak yeterli sermaye ve YP likidite tamponları göz önüne alındığında, Türk bankaları fırsatçı bir şekilde piyasaya girmeye devam edecek gibi görünüyor.

BANKALAR TÜRKİYE İÇİN ENFLASYON TAHMİNİNİ GÜNCELLEDİ

Öte yandan Goldman Sachs, Morgan Stanley ve JP Morgan, Türkiye'nin haziran ayı enflasyonunu yorumlarken dezenflasyonun beklenenden iyi başladığına dikkat çekti. Yılsonu enflasyon hedefi içinse Goldman Sachs yüzde 36, Morgan Stanley yüzde 42,4 ve JPMorgan yüzde 42,5 tahmininde bulundu.

Morgan Stanley raporunda dezenflasyona iyi bir başlangıç yorumunu yaptığı raporunda çekirdek enflasyondaki düşüşe vurgu yaptı. Yüzde 1,6 gelen aylık enflasyonun son 13 ayın en düşük aylık enflasyon verisi olduğu ifade edildi. Yıl sonu enflasyonu için Morgan Stanley 42,4 tahmininde bulundu. Merkez Bankası'nın sıkı para politikasına devam edeceği düşünülüyor.

Cnbc-e'de yer alan habere göre yıllık enflasyonun yüzde 71,6'yla beklenenden daha fazla düştüğü vurgulandı. Buna rağmen hizmet enflasyonu ve vergi artışlarının enflasyon konusunda risk teşkil ettiği yorumu yapıldı. Morgan Stanley Dolar/TL kurunun son 3 ayda yüzde 2 bandında değiştiğine dikkat çekti.

ENFLASYON TAHMİNİ YÜZDE 36

Goldman Sachs'ın raporunda da enflasyonun beklenenden daha hızlı düştüğü ifade edildi. Çekirdek enflasyon verilerinin döviz kurlarıyla yakından ilişkili olduğuna dikkat çekildi ve TL/USD paritesindeki sakinliğin düşük çekirdek enflasyonunda etkili rol oynadığı belirtildi. Tıpkı Morgan Stanley gibi Goldman Sachs'ta mart ayından beri TL'deki stabiliteyi vurguladı.

Goldman Sachs hizmet enflasyonunun halen yüksek olduğunu belirtirken önümüzdeki aylarda burada da düşüş görüleceği yorumunda bulundu. Piyasa algısı nedeniyle hizmet sektöründeki yapışken enflasyon beklentisinin hızlıca değişeceği öne sürüldü.

Ekonomi yönetiminin asgari ücrette değişiklik yapmayacağı vurgusu da raporda kendine yer buldu. Yılın ilk yarısında büyüme rakamlarının beklenenden daha iyi olduğuna değinildi ve yılın ikinci yarısı için talebin yavaşlamaya başladığı ifade edildi.

Bu yavaşlama etkisiyle manşet enflasyonun 2024 için yüzde 36'ya kadar gerileyebileceği ifade edildi.

SIKI PARA POLİTİKASI VE SIKILAŞTIRMA VURGUSU

JP Morgan'ın son raporuna göre, Türkiye'de Haziran ayında enflasyon oranları beklenenden daha fazla düşüş gösterdi. Manşet enflasyon, Mayıs ayında yıllık yüzde 75,5'ten Haziran ayında yıllık yüzde 71,6'ya geriledi. Bu düşüşte, temel mal fiyatlarındaki yavaşlama önemli bir rol oynadı.

Raporda, çekirdek mal enflasyonunun Haziran ayında aylık yüzde 0,1 artarak yıllık yüzde 50,6'ya düştüğü belirtiliyor. Hizmetler enflasyonu ise yıllık yüzde 95,3'e geriledi. Gıda fiyatları da aylık yüzde 1,8 artış göstererek, yıllık gıda enflasyonu yüzde 68,1'e geriledi.

ZAMLAR YUKARI YÖNLÜ BASKIYI ARTIRIYOR

JP Morgan, elektrik fiyatlarının yüzde 38 oranında artırılmasının ve otomatik tüketim vergilerinin yükseltilmesinin enflasyon üzerindeki yukarı yönlü baskıları artırdığını vurguluyor. Ancak, yıl sonunda manşet enflasyonun yüzde 42,5'e düşmesi bekleniyor. Ayrıca, 2025 yılı sonu için enflasyon tahmini yüzde 25 olarak belirlenmiş durumda.

Raporda, Merkez Bankası'nın sıkı para politikasını sürdürmesi gerektiği belirtiliyor. Maliye politikasında da sıkılaştırma adımlarının devam etmesi gerektiği, aksi takdirde enflasyonun kontrol altına alınmasının zorlaşacağı vurgulanıyor.