TGC Başkanı: 'Doğu'da gazetecilik yapmak iki defa zor'

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin Konrad Adenauer Stiftung ile ortaklaşa düzenlediği Yerel Medya Projesi çerçevesinde hayata geçirilen eğitim seminerlerinin 71’incisi Batman’da gerçekleştirildi. Seminer; akademisyenleri, usta gazetecileri, yerelde çalışan meslektaşlarıyla buluşturarak, mesleki bilgilerin paylaşılabileceği platformun oluşmasını sağladı. Seminerde; haber yazım tekniklerinden gazetecilikte etik ilkelere kadar birbirinden önemli konular düzenlenen 5 oturumda ele alındı. Seminer, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Başkanı Turgay Olcayto’nun kapanış değerlendirmesi ve sertifika töreniyle sona erdi.

 

TARTIŞARAK, SORGULAYARAK ÇÖZÜM BULABİLİRİZ

TGC Başkanı Turgay Olcayto, kapanış değerlendirmesinde şunları söyledi:

Batman’da düzenlediğimiz 71. Meslek İçi Eğitim Semineri, kendi adıma çok keyifle izlediğim bir seminer oldu.

Bugün geldiğimiz noktaya bakınca iktidarın baskısı salt gazetecilere yöneldiği için iktidarı eleştiriyoruz. Geçmişte de Türkiye’de gazetecilerin bir bölümünün her zaman güçlüyü alkışladığını göreceksiniz. Bugün yaşananları Türkiye 1950’lerde de yaşadı. Türkiye’de insanlar ikiye bölündü. Bugün de bunun bir benzeri yaşanıyor. Çok üzülerek izliyoruz. Çok nitelikli arkadaşlarımız bugün işsiz.  Nasıl işsiz? Talimatla işsiz. Bir kısmı gazetelerinde çalışamaz olduklarından kendileri ayrıldılar. Ama çoğu da maalesef bugün işsiz. Gazetecilere yapılan baskı çok fazla. Baskı iki yönlü oluyor. Sabahki konuşmalarda şirketlerden bahsedildi. Şirketlerin iktidarla yaptıkları işlerden büyük çıkarları var. Eskiden gazeteler promosyon verirdi. Şimdi gazetelerin kendisi promosyon. Haberi yazarken muhabir ya da köşe yazarı 2 defa değil, 12 defa düşünmek zorunda. Bunun adına oto sansür diyoruz ki;  sansürden daha tehlikeli. Gazeteci belki redaktörlerin dokunmayacağı haberi bile bazen yazmıyor ‘patrona dokunabilir ben görmezden geleyim hiç yazmayayım’ diye düşünebiliyor.

BASIN OLAYLARI GÖRMEZDEN GELİYOR

İkincisi; ana akım medyanın özellikle olayları görmezden gelmesi, olayları karartması. Sadece Güneydoğu’da olan olayları değil, mesela Uludere olayını Türk halkı, 12 saat sonra öğrendi. Gezi olaylarına ana akım medya 48 saat yer vermedi. Olay büyüyünce yer vermeye başladılar. Reyhanlı’yı düşünün;  hemen yasakları geldi. Suriye üzerine yapılan toplantı basına sızdı. Yetkililer, sızdıranı arayacağına ‘Niye bunu yazdın’ diye gazetecilere dava açtılar. Üstelik o toplantı gösterdi ki bize; Türkiye dış politikada sınıfta kalmıştır.  Bugünkü olaylar da bunu doğrulamaktadır.

 

YEREL YAYGIN BASIN AYRIMI YAPMAM

Gazeteci, gazetecidir. Yerel, yaygın basın ayrımı yapmam. Ağrı’daki gazeteci eğer gazetecilik yapıyorsa, ilkelerine uygun çalışıyorsa gazetecidir. Tam tersine mesleği kötüye kullanan, mesleğin üstünden çıkar sağlamaya çalışan insanlar eğer gazetecilik yapıyorlarsa onlar bizim meslektaşımız değildir.  İstedikleri kadar ünlü olabilirler, istediği kadar televizyonlarda laf ebeliği yapabilirler ama onlar gazeteci değildir. Zaten evrensel kurallara göre de onlar gazeteci değildir.

 

DOĞU’DA GAZETECİLİK YAPMAK 2 DEFA ZOR

Günümüzde gazeteciler çok ağır şartlar altında ama Doğu’da gazetecilik yapmak 2 defa zor. Güneydoğu’da gazeteci olmak en az Orta Doğu’da gazeteci olmak kadar zor. Ne yaparsanız yapın Terörle Mücadele Yasası olduğu sürece siz özgün gazetecilik yapamazsınız, o nedenle baskı altında kalırsınız, en ufak şeyde cezaevine gidersiniz, şu anda cezaevlerinde 20 dolayında gazeteci var ama bunların çoğu  Kürt gazeteci ve dağıtıcı. Biz başından beri hiç ayrım gözetmeden cezaevlerine gittik. Arkadaşlarımızı ziyaret ettik. Eksiklerini gidermeye çalıştık. Bu sorun kolay çözülebilecek bir sorun değil. Önce aradaki nefreti kaldırmak lazım. Aramızdaki birlikteliği sağlamak lazım. Bunu da en çok yerel basın yapabilir. Yerel basında bölünmeler var. Neyi paylaşamıyorsunuz?  Her sorununuzla ilgilenmeye hazırız.

 

GAZETECİNİN İŞ YÜKÜ ARTTI

Seminerin 4. oturumunun başkanlığını Mezopotamya Havzası Gazeteciler ve Yayıncılar Derneği Başkanı Uğur Kapucu yaptı. Oturumda, Hürriyet İnternet Ankara Temsilcisi Zeynep Gürcanlı “Medya ve Dış Haberler”;  Cumhuriyet Gazetesi Dış Haberler Servisi’nden  Mustafa Kemal Erdemol “Ortadoğu’da Gazeteci Olmak”, TGC Başkan Yardımcısı Recep Yaşar “İnternet Gazeteciliği”  konularında katılımcıları bilgilendirdi. TGC Başkan Yardımcısı Recep Yaşar, teknolojinin hızlı gelişiminin gazeteciliğe etkileri konusunda katılımcılara bilgi verdi. Yaşar, şöyle konuştu:

İnternetin yapısı işsiz gazeteciler için yeni bir istihdam alanı yarattı. Küçük sermaye ile yayına başlanabiliyor. Sayıları hızla arttı. Bu özgürlükçü bir ortam yarattı. Bilgiyi ve düşünceyi açıklama için sayısız ortam oluştu. Büyük bir zaman ve ekonomik fayda sağladı. Okuyucuyu üretimin bir parçası haline getirdi. Mesajı yönlendirme olanağı sundu. Merkeze gelmeden yayın yapma imkanı sundu. Gazete ve televizyonlardaki birçok ara birim kaldırıldı. Yeni birimler oluşturuldu. Daha az eleman ile çalışılmaya başlandı.  Haber merkezleri küçüldü. Haber havuzu oluşturuldu. Tek tip yayın organları oluştu. Yeni bir yazım tarzı oluştu. İnternette kes-yapıştır yöntemi gelişti. Özel haberler, diğer yayıncıların haberi olmaya başladı. Gazetecinin iş yükü arttı. Haber merkezlerinin küçülmesiyle gazeteci sayısı azaldı. Gazeteci, yayın grubunun tüm organları için ayrı ayrı haber üretmek zorunda kaldı.  İnternet gazeteciliği, hızlı olmayı zorunlu kıldı. Hız, denetimsizliği ve özensizliği beraberinde getirdi. Doğruluk hıza kurban edilmeye başlandı. Bilgi kirliliği içinde doğru bilgiye ulaşmak önem kazanacak.

 

DIŞ HABERCİLİKTE MESLEKİ YETERLİLİK ŞART

Hürriyet İnternet Ankara Temsilcisi Zeynep Gürcanlı,  dış politika haberciliği konusunda kendisini yetiştirmek isteyenlere şu  bilgileri verdi: “Haberi ilk elden muhabirden alabilirseniz doğru alabilirsiniz. İkinci elden almaya çalışırsanız doğru bilgi alma konusunda sıkıntı yaşarsınız. Genelde yabancı dil bilenler, savaş muhabiri yapılır. Çatışma bölgelerine  gazetecilerin hazır olması gerekiyor. Bazı mesleki yeterlilik ve teknik bilgilere sahip olmak gerekiyor. Günümüzde sadece İngilizce yeterli olmayabilir. Orta Doğu’ya çok kaydık. Türkçe, Kürtçe, Arapça öne çıkan diller olmaya başladılar. Bu dilleri bilmek de faydalı. Uluslararası kavramlara hakim olmak gerekir. Tarih ve coğrafya bilgisi, hukuk bilgisine sahip olunmalı. ”  Mustafa Kemal Erdemol, yaptığı konuşmada şu bilgileri verdi: “Dış habercilik konusunda kendimize ait bir dilimizin olmadığını düşünüyorum. Dil bilen meslektaşlarımızın yazı diline teslim edilmiş bir dış haberciliğimiz var. Milli reflekslerle hareket edilebiliniyor. İktidar söylemini kendi söylemi haline getiren gazeteciler de var. Bir gazetecinin resmi söylemi kullanıp kullanamama konusunda da çok özgür olmadığını görüyoruz.

 

HER FOTOĞRAFA 5N1K GÖZÜYLE BAKIN

Seminerin 5. Oturumunu Basın İlan Kurumu Batman İl Müdürü Mehmet Gönenç yönetti. Bu oturumda Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Gökhan Tan “Haber Fotoğrafçılığı” başlıklı sunumunda şunları söyledi:

Kaynak belirtme, gerçekle oynama, temsili görüntü yaratma ihtiyacı ve fotoğraf bilgisi olmak üzere fotoğrafın 4 sorunu var. Haberin kendisi ve haberde kullandığımız her bilgi gibi, haber fotoğrafının da bir referansı olmalıdır. Fotoğrafta imza kullanma zarureti, bir haber metninden de ötedir. Temsili fotoğraf, görselsiz habere görsel yaratma ihtiyacının neden olduğu aksaklıklardır.  Gerçekle oynama, kendi gerçeğini yaratma dediğimiz de, Türkiye basınının, çok sık karşılaşılan alışkanlıklarından biri de müdahalelerle fotoğrafın özgün halinden uzaklaştırılmasıdır. Her fotoğrafa 5N1K gözüyle bakın.

 

MUHABİRLER FOTOĞRAF ALTINI YAZMALI

Hürriyet Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Arif Dizdaroğlu  “Sayfa Tasarımı” başlıklı konuşmasında şu bilgileri paylaştı:

 “En iyi resim altını fotoğrafı çeken yazar. Bu nedenle foto muhabirinin fotoğraf altını yazması gerekir. Günümüzde fotoğrafta özellikle hile yaptıysanız bir şekilde ortaya çıkar. Hile, bizim meslekte olmaması gereken bir şey. Sayfada fotoğraflar nasıl kullanılır?  Fotoğrafları farklı ebatlarda kullanmak sayfanın dengesini sağlar. Öne çıkarmak istediğinizi öne çıkarmanızı sağlar. Dekupe, bir konunun haberinin bir normal unsurdan ayırma noktasında size yardımcı olur. Gazete üzerinde bunu yapınca 3 boyutlu bir hale geliyor. Sayfaya derinlik kazandırıyor.

GAZETELER TEŞVİK EDİLECEK

TGC Genel Sekreter Yardımcısı Ahmet Özdemir 'Basın İlan Kurumu ve Yerel Gazeteler' başlıklı konuşmasında şunları söyledi:

67 Sayılı Genel Kurul Kararı’nın 61. maddesine yapılan eklentilerle daha kaliteli ve nitelikli gazete yayınlama ve daha çok okuyucuya ulaşma adına büyük bir gayret ve özveri gösteren gazetelerin teşvik edilmesi amaçlandı. Yayınlandıkları yer ve çevresini ilgilendiren haberler ile özel haberlere en az 0.75  metrekare ayıran yerel süreli yayınlara 10 ek gösterge uygulanacak. Yüzölçümü 2.25 metrekareden az olmayan yerel süreli yayınlardan günlük olarak özgün ve güncel içerikte asgari yüz ölçümünün haricinde bulmaca, kültür-sanat, sağlık, spor, eğitim gibi konularda en az 0.37 metrekare yayın yapanlara 10 ek gösterge verilecek.  Haftada en az bir röportaj ve günde ikiden fazla köşe yazısını düzenli olarak yayımlayan yerel süreli yayınlar 10 ek gösterge alacaklar.