Sherlock Holmes artık kamuya ait
İngiliz yazar Sir Arthur Conan Doyle'un yarattığı öyküleriyle küçükten büyüğe milyonların keyfile okuduğu hayali dedektif Sherlock Holmes öyküleri üzerindeki telif hakları, yeni yılla birlikte kaldırıldı.
Dünyaca ünlü hayali dedektif kahraman Sherlock Holmes öykülerinin telif hakları 2023 itibarıyla sona erdi.
Gazete Duvar’ın CNN'den aktardığına göre, Doyle toplamda 56 kısa hikâye ve dört romanında yer verdiği Sherlock Holmes karakterinin diğer yazarlar tarafından kullanılmasını istemiyordu.
Yazarın telif hakları kaldırılan kitapları arasında "The Case-Book of Sherlock Holmes", "Wings" ve "Puttin' On the Ritz" yer alıyor.
SIR ARTHUR CONAN DOYLE KİMDİR?
Sir Arthur Conan Doyle, 22 Mayıs 1859 yılında İskoçya Birleşik Krallıkta dünyaya geldi. Edinburgh Üniversitesinde tıp eğitimi alan Doyle, eğitimine devam ederken kısa hikayeler yazmaya başladı.
Mezun olduktan sonra bir gemide doktorluk yaptı. Daha sonra kendi muayenehanesini açtı. 3 yıl sonra da doktorasını tamamladı.
Tıp alanında fazla uzman olamayan Doyle, odasında hasta beklerken hikayelerini yazmaya devam etti. Yazarın ilk önemli eseri olan "Kızıl Dosya" hikayesinin en önemli özelliği Sherlock Holmes'in ilk defa bu hikayede görülmesidir. Sherlock Holmes 56 kısa hikaye ve 4 adet romanda hayat buldu ve dünyaca üne kavuştu.
1906 yılında eşi ve oğlunu, 1. Dünya Savaşı'nda ise iki kayınbiraderi, kardeşi ve yeğenini kaybedince bunalıma girdi.
Sir Arthur Conan Doyle, 7 Temmuz 1930 yılında elini göğsüne koyarak vefat etmiştir. Ölüm nedeninin kalp krizi olduğu düşünülmektedir.
TELİF SÜRESİ DOLUNCA NE OLUR?
Bir sanat eseri kamu malı olması, eserin telif hakkına sahip hiç kimsenin olmadığı anlamına geliyor. Yani isteyen herkes, telif ücreti ödemeden bu eserleri yayınlayabiliyor ve tüketebiliyor. Kamu malı olan kitapların, filmlerin ve sanat eserlerinin dağıtımı daha kolay oluyor.
Türkiye’de 5846 Numaralı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre yazarların fikri mülkleri, yazarın ölümünün ardından geçen 70 yılla birlikte sonlanıyor. Bu durum İngiltere ve Güney Amerika'nın çoğunda da aynı uygulamaya tabi tutuluyor. Yeni Zelanda ve birçok Asya ve Afrika ülkesi ise "ömür artı 50 yıl" uygulamasını izliyor. ABD’deki yasalarda ise 75 yıl ya da "ömür artı 50 yıl" gibi farklı kurallar geçerli olabiliyor. Ülkede bu yıl telif hakkı kaldırılan eserler 1927'de yayınlandı.