Rektör nedir, ne iş yapar? Nasıl rektör olunur? Rektör atamaları hakkında her şey...

"Rektör nedir, ne iş yapar?" sorusu özellikle son zamanlarda yapılan Cumhurbaşkanlığı atamaları sonrasında merak konusu oldu. Rektör atamaları Türkiye'de siyasetçiler arasında da sık sık tartışma konusu oluyor. Bu durumda rektör atamalarının nasıl olduğu, kimin neye göre atandığı da merak ediliyor. Peki, nasıl rektör olunur? Rektör olmak için 3 yıl profesör olma şartı var mı?

REKTÖR NEDİR, NE İŞE YARAR?

Rektör, bir üniversitenin tüzel kişiliğini temsil eden, akademik ve idari en üst düzey yetkilisine verilen addır. Kelime Latince kökenlidir ve 'yöneten' demektir. Rektörler, bulundukları üniversiteyi temsil eder.

Üniversitenin akademik programlarını planlayıp geliştirirler. Fakültelerin, enstitülerin ve diğer birimlerin performanslarını denetler. Ayrıca öğretim üyelerinin atamalarına, yükselmelerine ve değerlendirme süreçlerine katkı sağlarlar. Senato toplantılarına ve üniversite yönetim kuruluna başkanlık ederler. Personelin atanması, disiplini ve görev dağılımından sorumludur. İlgili üniversitenin finans ve bütçe yönetimini denetler. Araştırma ve geliştirme projelerini teşvik eder.

NASIL REKTÖR OLUNUR?

Rektör olmak için belirli şartları sağlamak gereklidir. Rektör atamasından önce adaylar Yükseköğretim Kurulu tarafından Cumhurbaşkanına önerilir. Rektör olmak için 657 sayılı kanundaki genel şartları taşımak gereklidir. Rektör atamaları ile ilgili madde, 29 Ekim 2016 tarihinden önce şöyleydi:

"Devlet Üniversitelerinde rektör, profesör akademik unvanına sahip kişiler arasından görevdeki rektörün çağrısı ile toplanacak üniversite öğretim üyeleri tarafından seçilecek adaylar arasından Cumhurbaşkanınca atanır.

Rektör adayı seçimleri gizli oyla yapılır. Oy veren her öğretim üyesi oy pusulasına yalnız bir isim yazabilir. Birinci toplantıda öğretim üyelerinin en az yarısının hazır bulunması şarttır. Bu sağlanamadığı takdirde toplantı 48 saat ertelenir ve nisap aranmaksızın seçime geçilir. Bu toplantıda en çok oy alan 6 kişi aday olarak seçilmiş sayılır, bunlardan Yükseköğretim Kurulunun seçeceği üç kişi atanmak üzere Cumhurbaşkanına sunulur."

Ancak 29 Ekim 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 676 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) 85. Maddesi ile 2547’nin 13. Maddesinin a fıkrası şöyle değiştirildi:

“Devlet üniversitelerinde rektör Yükseköğretim Kurulu tarafından önerilecek, profesör olarak en az üç yıl görev yapmış üç aday arasından Cumhurbaşkanınca atanır. Bir aylık sürede önerilenlerden birisinin atanmaması ve Yükseköğretim Kurulu tarafından, iki hafta içinde yeni adaylar gösterilmemesi halinde Cumhurbaşkanınca doğrudan atama yapılır."

REKTÖR OLMAK İÇİN 3 YIL PROFESÖR OLMA ŞARTI VAR MI?

2018'de çıkarılan 703 sayılı KHK ile rektörlerin en fazla kaç kez atanabileceği, kadro durumları ve görev süreleri ile ilgili düzenlemeler çıkarılmıştı. Buna göre; rektörler direkt olarak Cumhurbaşkanı tarafından atanıyor, 3 yıl profesör olma zorunluluğu kaldırıldı ve ikiden fazla atanabiliyorlar.

REKTÖR ATAMASINI KİM YAPAR?

Yükseköğretim Kanunu'na göre Türkiye'de devlet ve vakıf üniversitelerinde rektör atamasını Cumhurbaşkanı yapar. Ancak vakıf üniversitelerinde rektör, mütevelli heyetinin teklifi ile Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

REKTÖRLERİN YAŞ HADDİ KAÇTIR?

Rektörlerin yaş haddi 67'dir. Eğer bir rektörün görev süresinin bitiş tarihi yaş haddini aşıyorsa bu şart dikkate alınmamaktadır, görev süresi bitene kadar görevine devam eder.