Orhan Pamuk önerdi, İtalyanlar sevdi!

Nobel Edebiyat Ödüllü yazar Orhan Pamuk'un önerisiyle İtalyanca'ya çevrilen Ahmet Hamdi Tanpınar'ın 'Saatleri Ayarlama Enstitüsü' romanı, Ekim ayından bu yana 5 bin 500 adet sattı. 

Fabio Salomoni tarafından 2 yıllık çalışmanın sonunda İtalyanca'ya çevrilen ve Orhan Pamuk'un İtalya'daki yayımcısı Einaudi tarafından ekim ayında 'L'Istituto per la Regolazione degli Orologi' adıyla yayımlanan "Saatleri Ayarlama Enstitüsü", 3. baskıya hazırlanıyor. 

Çeviriyle ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Salomoni, Tanpınar'ın kitabını 15 yıl önce Türkiye'ye ilk geldiği dönemde okuduğunu ve çok beğendiğini söyledi.

Salomoni, "Kitabın İtalya'da yayımlanması için o zaman da uğraştım ama o yıllarda Türk edebiyatı İtalya'da yeterince tanınmadığı için başarılı olamadım" dedi. 

Tanpınar'ın dilinin eskiliğinin ve kitabın kurgusunun karmaşıklığının çeviri sırasında kendisini zorladığını belirten Salomoni,  "Çevirmenin işini zorlaştırsa da romanın güzelliği, kurgusundaki bu karmaşıklıktan geliyor" diye konuştu.

"Türk edebiyatının kralı"

Çevirmen Salomoni, 'Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nün İtalyan basınında 'coşkuyla' karşılandığını ifade ederek, "İtalya'nın en önemli gazetelerinde, bazen tam sayfa yazılar çıktı. Kitap, şaheser olarak değerlendirildi. Gazeteler, Tanpınar için 'Türk edebiyatının kralı' ifadesini kullandı" değerlendirmesinde bulundu.

Tanpınar'ın romanının, Avrupa klasikleri arasında rahatlıkla yer alabileceğini vurgulayan Salomoni, kendisinin de kitabın Tanpınar'ın en önemli romanı olduğunu düşündüğünü kaydetti.

Fabio Salomoni, kitabın yayımlandığı günden bu yana 5 bin 500 adet sattığını belirtti.

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın eserlerinin yurtdışı telif haklarının sahibi Kalem Ajans'ın yöneticisi Nermin Mollaoğlu da yazarın eserlerinin bugüne dek 43 dile çevrildiğini söyledi.

Mollaoğlu, Tanpınar'ın pek çok dilde, o dile çevrilen ilk Türk yazar unvanına sahip olduğunun altını çizdi.

"Türk yapımı buzdolabı aldım"

Orhan Pamuk'un da İtalya'daki yayımcısı Einaudi Yayınevi'nin Editörü Mauro Bersani, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü'nden bize ilk söz eden, bizi kitabı yayımlama fikrine ısıtan ve açıkça öneren Orhan Pamuk oldu" dedi. 

Tanpınar'ın İtalya'da 10 yıl önce yayımlanması durumunda aynı başarıyı elde edemeyeceğini dile getiren Bersani, Türk edebiyatının son yıllarda İtalya'da elde ettiği tanınırlığın kitabın başarısı için zemin hazırladığını ifade etti.

Orhan Pamuk'un 2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nün kazanmasının bir dönüm noktası olduğunu vurgulayan Bersani, "Nobel, İtalya bağlamında başta turizm olmak üzere pek çok alanı etkiledi. Kendi çevremden biliyorum, her geçen gün daha çok insan Türkiye'ye, İstanbul'a gidiyor. Geçenlerde Türk yapımı biz buzdolabı bile aldım ki bunu yapmak daha önce aklıma gelmezdi" diye konuştu.

Pamuk'un romanlarının İtalya'da kazandığı başarının önemine işaret eden Bersani, 'Benim Adım Kırmızı' romanının 260 bin, 'İstanbul' kitabının 140 binden fazla sattığı bilgisini verdi. Bersani, Pamuk'un 'Kar' romanının da yazar daha Nobel'i almadan önce 2004'te 45 bin nüsha sattığını kaydetti.

İtalyanca'da ilk Türk romanı: Yaban

Çevirmen Fabio Salomoni'nin verdiği bilgiye göre, İtalyanca'da yayımlanan ilk Türk romanı Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun 'Yaban'ı. Kitap, 1933'te Almanca'dan İtalyanca'ya tercüme edildi. Onu 1950'lerde Dede Korkut Hikayeleri ve Nazım Hikmet'in Rusça'dan çevrilen şiirleri takip etti.

Mahmut Makal ve Yaşar Kemal'in bazı eserleri, 60'lı ve 70'li yıllarda İtalyanca'ya çevrilirken, 1990'larda Orhan Pamuk ve Latife Tekin gibi yazarların kitapları bu dile tercüme edildi.

Ancak 2005'ten önce Türk edebiyatı genellikle İngilizce, Fransızca ve Almanca gibi dillerdeki çevirilerden aktarıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 2005'te başlattığı ve Türkçe eserlerin yabancı dillere çevrilmesine maddi destek sağlayan TEDA projesiyle Türkçe'den çevirilerin sayısı arttı. Proje kapsamında bugüne kadar bini aşkın eser yabancı dillere aktarıldı.

Kitap hakkında

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın (1901-1961) Yeni İstanbul gazetesinde 1954'te tefrika edilen 'Saatleri Ayarlama Enstitüsü' ancak 1961'de kitap olarak yayımlandı.

Romanın kahramanı Hayri İrdal, çocukluğu II. Abdülhamid döneminde geçen, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerini de yaşayan bir saat ustasıdır. Romanın diğer önemli karakterleri Nuri Efendi (saat ustası), Mübarek (İngiliz yapımı, ayaklı ve yaşlı bir  duvar saati), Halit Ayarcı'dır. 

Hayri İrdal'in anıları şeklinde kaleme alınan roman, saat-zaman-insan ilişkileri üzerinden, Doğu-Batı, geçmiş-gelecek, gelenek-modernlik karşıtlıklarını işliyor.

Roman, 'Büyük Ümitler', 'Küçük Hakikatler', 'Sabaha Doğru' ve 'Her Mevsimin Bir Sonu Vardır' başlıklı 4 bölümden oluşuyor. (AA)