Meğer baş dönmesinin ardında o hastalık yatıyormuş: Bu belirtiler varsa aman dikkat, hastalık çanları sizin için çalıyor olabilir. Mutlaka dikkat etmeniz gereken o belirtiler

Hepimiz dönem dönem nedenini bilmediğimiz baş dönmeleri yaşayabiliyoruz. Bunu bazen sıcak havaya, bazen yorgunluğa, bazen de kullanılan ilaçlara bağlıyoruz. Peki ya öyle değilse? Baş dönmelerinin çok basit sebepleri olabileceği gibi, bazı hastalıkların da habercisi olabilir.

Prof. Dr. Yıldırım Ahmet Bayazıt; halk arasında kristal oynaması olarak bilinen ‘Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV)’ ile ilgili bilgilendirmelerde bulundu. Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV), en yaygın olarak görülen baş dönmesi nedenidir. Halk arasında ‘kristal oynaması’ olarak da ifade edilir.

Kristaller neden oynar?

BPPV’nin hastada ortaya çıkış nedeni bilinmemektedir; ancak kafa travması, denge sinirinin iltihaplanması, üst solunum yolu enfeksiyonu, bazı cerrahi operasyonlar, ileri yaş, hareket hastalığı, migren, uzun yatak istirahati sonrası görülebilmektedir.

Hastalığın nedeni; iç kulakta bulunan ve yer çekimini algılamamızı sağlayan küçük kalsiyum kristallerinin (kanalitler), iç kulağın vestibül adı verilen bölümünde normalde yapışık olarak durdukları bölgeden koparak iç kulak sıvısı içinde serbest olarak kalmasıdır. Bu durumda kristaller, iç kulağın yanlış kısmında veya yanlış kanalındaki sensörler üzerinde yüzmeye ve/veya sıkışmaya başlar.

Kristal oynaması nasıl belli olur?

BPPV’yi farklı deneyimleyenler olabilir; ancak yine de ortak belirtiler vardır. En sık görülen belirtiler; belirli baş hareketleri ile ortaya çıkan ani başlayan baş dönmesi, mide bulantısı ve bazen kusma hissidir. Bu belirtiler saniyelerden dakikalara kadar bir süre zarfında yoğun hissedilebilir. BPPV çoğunlukla hasta yatağa yattığında veya yataktan kalktığında, yatakta döndüğünde, başını arkaya eğdiğinde veya öne doğru eğildiğinde ortaya çıkmaktadır. Sürekli baş dönmesi ve dengesizlik hissine sahip olabilirler; ancak bu belirtiler atak geçtikçe hafifleyecektir.

Kristal oynaması daha çok kimlerde görülür?

BPPV’nin yaşam boyu ortaya çıkış oranı %2,4’tür ve 60 yaşın üstündeki hastalarda 18-39 yaş arasındaki hastalara kıyasla 7 kat daha fazla görülür. BPPV kadınlarda, her yaş grubundaki erkeklerden daha sık görülür.

Kristal oynaması nasıl tedavi edilir?

Hastalık çoğu zaman kendiliğinden kısa sürede geçer; ancak bazı hastalarda kendiliğinden iyileşme olmaz. Bu hastaların doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir. BPPV’de en sık uygulanan tedavi repozisyon manevraları yani kristallerin tekrar orijinal yerine gönderildiği manevralardır. Epley Manevrası, posterior (arka) yarım daire kanalı BPPV’sinde en sık kullanılan manevradır. Lateral (yan) yarım daire kanalı BPPV’sinde ise sıklıkla Barbekü Manevrası kullanılır.

Bu manevralar bir seferde %80-90 oranında hastalığın düzelmesini sağlar. Bazen ikinci ya da üçüncü manevrayı yapmak gerekir ve bu sayede hastaların % 90’nında düzelme sağlanır. Başarısız olunan hastalarda habituasyon egzersizleri uygulanarak sorun büyük oranda çözümlenir. Nadiren, tüm tedavilere rağmen hastalarda düzelme olmayabilir. Bu durumda cerrahi tedaviler gündeme gelir. Cerrahi olarak hastalıklı yarım daire kanalı kapatılabilir ya da hastalıklı taraftaki denge siniri kesilebilir.

Kristal oynaması tekrarlar mı?

BPPV tekrarlayabilen bir hastalıktır. Hastaların ilk yıl içinde 1/3’ünde, ilk 5 yıl içerisinde ise en az yarısında tekrar BPPV atağı görülmektedir; ancak bu korkulacak bir durum değildir. Genellikle ilk hastalıkta olduğu gibi düzeltici manevralarla tedavi edilir.