Kürtçe haberciliğin sorunları tartışılıyor!

Anadolu Ajansı'nın ev sahipliğinde, Muş Alparslan Üniversitesi ile Mardin Artuklu Üniversitesi'nin katılımıyla Türkiye'de ilk defa Kürtçe haberciliğin sorunları tartışılacak.

AA Genel Müdürlüğü Konferans Salonunu'nda yarın düzenlenecek "Kürtçe Habercilikte Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı'nın" açılışına onur konuğu olarak Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehmet Mehdi Eker katılacak.

Çalıştayda AA Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Kemal Öztürk, Muş Alparslan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nihat İnanç ile Mardin Artuklu Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Yaşayan Diller Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Kadri Yıldırım konuşma yapacak.

"100. Yıl Vizyonu" çerçevesinde, 11 dilde yayın yapma hedefi ile yoluna devam eden ve 1 Eylül 2013 tarihinde Kürtçe'nin Soranca ve Kurmancca lehçelerinde  yayına başlayan AA, yapacağı çalıştay ile Türkiye'de ilk defa Kürtçe habercilikte karşılaşılan sorunları ve çözüm önerilerini tartışmaya açmış olacak.

Çalıştayda, Kürtçe lisans ve yüksek lisans düzeyinde eğitim veren Muş Alparslan Üniversitesi ile Mardin Artuklu Üniversitesi'ne bağlı akademisyenler görüşlerini dile getirecek. Türkiye'de farklı dil ve lehçelerde yayın yapmanın zorlukları, ortak sözlük ve imla kullanımı, Kürtçe habercilikte dil sorunları, Osmanlı'dan günümüze Kürt medyası ve haberciliği, Türkiye dışındaki ülkelerdeki Kürtçe habercilik ve Kürt medyası, Kürtçe'de farklı alfabe ve lehçeler kullanılmasına bağlı olarak ortaya çıkan sorunlar gibi konular ele alınacak.

Türkiye'de Kurmancca, Irak'ta Soranca lehçesinde abonelerine haber, görüntü ve fotoğraf servis eden AA, yapacağı çalıştay ile Kürtçe haberciliğin sorunlarını akademik düzeyde tartışmaya açarak abonelerine en iyi şekilde yazılmış haberler sunmayı hedefliyor. 

Çalıştay, bir çok siyasetçi ve STK'nın da yoğun ilgisiyle karşılandı.

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik, Türkiye'de ilk defa düzenlenecek "Kürtçe Habercilikte Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı"na ilişkin, "Anadolu Ajansı'nın özellikle Kürtçe haberler servisi açmış olmasını takdire şayan buluyorum. Hem Anadolu Ajansı'nı hem Muş Alparslan Üniversitesi'ni bu girişimden dolayı tebrik ediyorum" ifadelerini kullandı.

Çelik, şunları kaydetti:

"Özellikle bu yörenin üniversiteleri, bu yöre insanını kucaklayacak, buranın kültürel yapısını inceleyecek, bunu yayınlara dönüştürecek, bunları sempozyumlarla panellerle konferanslarla halka mal edecek faaliyetler içerisinde olması bunların varlık sebeplerinden birisidir. Dolasıyla bu girişimi tebrik ve takdir ettiğimi ifade etmek isterim."

Çelik, Anadolu Ajansı'nın Türkiye'nin Anadolu Ajansı olduğunu vurgulayarak, "Adı üzerinde Türkiye'nin milli ajansıdır. Dolasıyla bu anlamda kucaklayıcı olması, özellikle hükümetin çözüm süreciyle birlikte yaptığı bu kültürel reformlarının paralelinde bir adım atmış olması da her türlü takdire şayandır" şeklinde konuştu.

"AA ULUSLARARASI BİRÇOK ALANDA FAALİYET YÜRÜTÜYOR"

Konuya ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, AA'nın özellikle son dönemlerde önemli açılımlar ve yenilikler yapan bir kurum olduğunu vurgulayarak, kurumun uluslararası alanda birçok faaliyet yürüttüğüne dikkati çekti.

Anadolu Ajansı'nın çok önemli bir rol ifa ettiğini belirten Yılmaz, şöyle devam etti:

"AA, hem ülke içinden haberlerin dünyaya sağlıklı ulaştırılmasında hem de dünyada olup bitenlerin Türkiye'ye aktarılmasında önemli roller ifa ediyor. Diğer taraftan demokratikleşme süreci açısından da Anadolu Ajansımızın katkıları var. Bunlardan bir tanesi de Kürtçe yayın konusu. Çalıştay da gerçekten Türkiye'deki demokratikleşme ve çözüm sürecine Anadolu Ajansımızın yaptığı güzel bir katkı."

"TEKNİK DÜZEYDE ÇÖZÜMLER ÜRETİLECEK"

Kürtçe yayıncılığın uzun yıllar Türkiye'de bir tabu olarak görüldüğünü ifade eden Yılmaz, bu alanlarda gerekli uygulamalar yapılmadığı için de önemli bir tecrübe birikimi olmadığına söyledi.

"Bu nedenlerden dolayı bu tür çalışmalar başlasa da tam arzu edilen nitelikte, arzu edilen düzeyde yürütülmesinde sıkıntılar yaşanabiliyor" diyen Yılmaz, şunları kaydetti:

"Zannediyorum Anadolu Ajansımız  bu yapacağı çalıştaylarla,  incelemelerle başlatmış olduğu bu demokratik hamleyi, daha anlamlı bir şekilde uygulamaya yansıtma yönünde önemli sonuçlar çıkaracaktır. Bunlar artık bir tabu halinden çıkmış bu konuların daha teknik düzeyde ele alınacağı ve teknik çözümlerin üretileceği süreçler olacaktır diye düşünüyorum. Bu yaklaşımından dolayı AA'yı tebrik ediyorum."

"AA ÇÖZÜM SÜRECİNE BÜYÜK KATKI SAĞLAYACAK"

Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Mevlüt Çavuşoğlu da AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1920 yılında kurulan Anadolu Ajansı'nın özellikle son yıllarda ciddi bir atak yaptığını, hem farklı dillerde yayın yapmaya başladığını hem de dünyanın her yerinde var olduğunu gösterdiğini, cesur ve objektif yayınlarıyla saygınlık kazandığını belirtti.

Çavuşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Başından beri Kürtçe konuşan kardeşlerimizin arzularından bir tanesi de kendi dillerini özgürce kullanabilmesiydi. Şimdi seçim zamanında kampanya yapabiliyorlar, cezaevlerinde görüşebiliyorlar, isteyen Kürtçe eğitim alabiliyor, eğitim de verebiliyor, bunların hiçbirisi hayal bile edilmezdi daha önce. Bu anlamda bu çalıştayın da bu sürece önemli katkı sağlayacağını düşünüyorum."

"AA'NIN KÜRTÇE YAYIN YAPMASI ÖNEMLİ BİR ÇALIŞMA"

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Numan Kurtulmuş da çalıştay ile ilgili olarak, "AA'yı tebrik ediyorum. İnşallah bu çalıştaydan Türkiye'nin demokratikleşmesi için önemli sonuçlar çıkacağını düşünüyorum" dedi.

Türkiye'de artık devlet zihniyetinin değiştiğine dikkati çeken Kurtulmuş, "Kimisinin başörtüsü, ana dili, türküsü, kimliği ve kıyafetinden korkan Türkiye, böyle bir devlet anlayışından vatandaşlarındaki bütün farklılıkların hepsini büyük kazanım gören devlet anlayışına geçti" ifadesini kullandı. 

"Türkiye, artık ceberrut devletten kerim devlete doğru yönelmiştir" diyen Kurtulmuş, ana dilin ana sütü kadar helal olduğunu, hiç kimsenin hangi ana dili konuşarak dünyaya geleceğini tayin etmediğini vurguladı. 

Kurtulmuş, "Bu anlamda devletin kurumlarının, üniversitelerin, AA ve TRT'nin milletin konuştuğu dille yayın yapabilmesi, sadece dil de değil, kültürün de ortaya konulabilmesi için yapılan çalışmalar anlamlıdır. Türkiye'yi ileri götürecek öneme sahiptir. Anadolu Ajansını tebrik ediyorum. İnşallah bu çalıştaydan Türkiye'nin demokratikleşmesi için önemli sonuçlar çıkacağını düşünüyorum" şeklinde konuştu.

"KÜRTÇE HABERCİLİKTE YENİ BİR DİL"

Çalıştaya katılacak Muş Alparslan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nihat İnanç da yaptığı açıklamada, geçmişi çok eskiye dayanan kadim bir medeniyet ve yaygın bir toplumun dili olan Kürtçe'nin, akademik alanda ve habercilikte nispeten yeni bir dil olduğunu söyledi.

AA'nın farklı dillerde yayın yapmasının önemine işaret eden İnanç, Kürtçe'nin de bu diller arasında yer almasının güzel bir gelişme olduğunu kaydetti.

İnanç, sözlerine şöyle devam etti:

"Sayın Başbakanımız 2023 hedeflerini belirlerken, AA Genel Müdürü Kemal Öztürk'ten ajansı dünyadaki ilk 5 ajans arasına koymasını istemişti. Öztürk başta olmak üzere AA çalışanlarını tebrik ediyorum. AA, klasik ve hantal bir devlet ajansı olmaktan kurtuldu. Şu anda dünyanın her tarafına gittiğimizde AA'yı görebiliyorsunuz. Farklı dillerde yayın yapan bir ajanstan elbetteki hepimiz gurur ve mutluluk duyuyoruz. Türkiye'de gerçekten güzel gelişmeler oluyor. Geç de olsa bazı hakların iadesi hatta devlet eliyle desteklenmesi hepimizi mutlu ediyor."

ÜMİT FIRAT: DÜNYA DİLLERİ YAZILI KULLANIMA DÖNÜŞMEDEN FAKİR KALIR

Yazar Ümit Fırat, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, çalıştayı olumlu bulduğunu ifade etti. Kürtçe'nin günlük hayatta yeterince kullanılma imkanı ve meşruiyetinin henüz sağlanmadığını dile getiren Fırat, "Dünyanın bütün dilleri yazılı bir kullanıma dönüşmeden, sokaktaki kullanılan biçimiyle yoksul, fakir sayılır. Bu yazılı dili mutlaka daha yaygınlaştırmak, günlük hayatta yol tabelalarına, uçak, otobüs anonslarına yerleştirmek lazım ki o iletişim kolaylığı sağlanabilsin" diye konuştu.

Yazar Muhsin Kızılkaya da Kürtçe haberciliğin en önemli sorununun "haberlerin Türkçe'den çevrilmesi" olduğunu belirterek, şu görüşleri dile getirdi:

"Hangi dilden haber yapıyorsanız, o dilin kuralları var. Haberin o dille yapılmış olması gerekiyor. Ancak Türkiye'de genelde bunun kolayına kaçıyorlar. Varolan bir haberi motamot Kürtçe'ye çeviriyorlar ve bu şekilde yayımlıyorlar. Bu yapıldığı zaman da çok tuhaf bir durum ortaya çıkıyor. Çünkü her dilin kendine göre kuralları, sentaksı(söz dizimi), deyimleri var. Bunlar göz önünde bulundurulmuyor. Haberin başka bir dilden çevrildiği anlaşılıyor. Haber, yerinden bakarak, o dili, grameri bilen muhabirler tarafından yazılmış olursa o dilde yazıldığı anlaşılır. Böyle bir çalıştay, buna öncülük edecekse bunun temelini oluşturacaksa çok çok önemli bir gelişme."

YAYINEVLERİNDEN DESTEK

Bu arada, Kürtçe yayın yapan yayınevleri, Anadolu Ajansı'nın ev sahipliğinde, Muş Alparslan Üniversitesi ve Mardin Artuklu Üniversitesi’nin katılımıyla Türkiye'de ilk defa düzenlenecek "Kürtçe Habercilikte Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı'nı" önemli bir adım olarak değerlendirildi.

Nûbihar Yayınevi sahibi Süleyman Çevik, böyle bir çalıştayın Kürtçe açısından oldukça önemli olduğunu belirtti.

Kürtçe haberciliğin, bilimsel bir konu olarak ele alınmasının sevindirici olduğunu dile getiren Çevik, "Tüm toplumlarda olduğu gibi Kürt toplumunda da kendi dilinde haber yapmak ve insanlara ulaşmak büyük bir ihtiyaçtır. Habercilik yaparken yaşanan sıkıntıların konuşulması ve bunların nasıl çözüleceği mühimdir. Bu yüzden çalıştayın önemli olduğunu düşünüyorum" dedi.

Ava Yayınları sahibi yazar Ronî War da Kürtçe habercilik üzerine ilk defa ciddi bir bilimsel çalışmanın yapıldığını vurgulayarak, "Türkiye'de ilk defa böyle bir çalıştay yapılıyor. Bu çalıştay, büyük bir eksikliği doldurmakla birlikte önümüzdeki yıllarda yapılacak çalışmalara da ışık tutacaktır. Bu çalıştayda fikirler konuşulacak, tartışmalar olacak bu yüzden güzel ve önemli bir etkinlik" diye konuştu.

"ÇÖZÜM SÜRECİNE ÖNEMLİ KATILI SAĞLAYACAK"

Diyarbakır'da Kürtçe yayın yapan medya kuruluşu temsilcileri, AA'nın ev sahipliğinde yapılacak çalıştayın çözüm sürecine önemli katkı sağlayacağını ifade etti.

GGC Başkanı Mehmet Veysi İpek, "Türkiye'de birçok alanda olduğu gibi Kürtçe'nin 'bölücü' bir dil olarak görülmesi korkusunun aşılıyor olması sevindiricidir" dedi.

Diyarbakır Söz Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ömer Büyüktimur ise "Çalıştay çözüm sürecine önemli katkılar sunacak" ifadesini kullandı.

Güneydoğu Güncel Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Volkan Eser de "Çözüm süreciyle AA'nın yapacağı böyle bir çalıştay, gazetecilere ciddi manada yol haritası çizecektir" şeklinde konuştu.

"KÜRTÇE AÇISINDAN OLDUKÇA ÖNEMLİ"

Çalıştayı, AA'ya değerlendiren Nûbihar Yayınevi sahibi Süleyman Çevik, böyle bir çalıştayın Kürtçeaçısından oldukça önemli olduğunu belirtti.

Kürtçe haberciliğin, bilimsel bir konu olarak ele alınmasının sevindirici olduğunu dile getiren Çevik, "Tüm toplumlarda olduğu gibi Kürt toplumunda da kendi dilinde haber yapmak ve insanlara ulaşmak büyük bir ihtiyaçtır. Habercilik yaparken yaşanan sıkıntıların konuşulması ve bunların nasıl çözüleceği mühimdir. Bu yüzden çalıştayın önemli olduğunu düşünüyorum" dedi.

Çevik, böyle çalışmalar sayesinde Kürtçe haber dilinde istenen standardın yakalanacağını ifade ederek, şunları söyledi:

"Anadolu Ajansı’nın işi habercilik. Üniversiteler de dil konusunda ilerlemiş durumda. Dolayısıyla bu çalıştayı birlikte düzenlemeleri, sorunların ve çözümlerinin konuşulmasının iyi sonuçlar doğuracağı inancındayım. Yapılan bu tür çalışmalar, haberlerde kullanılan teknik ve bilimsel kelimeler, 10 ya da 20 yıl sonra bir standardın oluşmasını sağlayacak. Çalıştaydan güzel sonuçlar çıkacağını umuyorum."

Ava Yayınları sahibi yazar Ronî War da Kürtçe habercilik üzerine ilk defa ciddi bir bilimsel çalışmanın yapıldığını vurgulayarak, "Türkiye'de ilk defa böyle bir çalıştay yapılıyor. Bu çalıştay, büyük bir eksikliği doldurmakla birlikte önümüzdeki yıllarda yapılacak çalışmalara da ışık tutacaktır. Bu çalıştayda fikirler konuşulacak, tartışmalar olacak bu yüzden güzel ve önemli bir etkinlik" diye konuştu.

Kürtçe habercilikte daha çok dil ve çeviri problemleri yaşandığını aktaran War, "Habercilik, daha çok çeviri üzerine kurulmuş durumda ve sorunlar yaşanıyor. İyi bir habercilik, dilin oturmasını da sağlar" ifadesini kullandı.

"DEVLETİMİZİN KENDİ HALKIYLA İLGİLİ HABER ÜRETMESİ ÖNEMLİ"

Gaziantep Üniversitesi (GAÜN) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Fevzi Karademir, iç sancılarından arınmış, kendi değerleriyle barışık bir Türkiye'nin daha güçlü olacağını belirtti.

Fevzi Karademir, AA Genel Müdürlüğü Konferans Salonu'nda yarın düzenlenecek ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın onur konuğu olarak katılacağı çalıştayla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, çalıştayın hem Türkiye haberciliği hem de Türkiye’de kardeşlik duygularının pekişmesi açısından önemli olduğunu söyledi.

Konunun, bilimsel olarak ele alınmasının sevindirici olduğuna işaret eden Karademir, şöyle konuştu:

"Bir imparatorluk bakiyesi olan devletimizin kendi öz değerlerine, kendi halkıyla ilgili haber kaynaklarına sahip olması, bu konuda haber üretmesi çok önemlidir. Zira iç sancılarından arınmış, kendi değerleriyle barışık bir Türkiye, daha güçlü, böyle bir ülkeye mensubiyet de mutluluk verici olacaktır."

KÜRTÇE SÖZLÜK

Türkiye'de ilk kez yapılacak çalıştayın, daha iyiye ulaşmanın ilk adımı olacağının altını çizen Karademir, kendisinin de Türk Dil Kurumu'nun yayımladığı Kürtçe sözlüğün hazırlanmasında görev aldığını anımsattı.

Sözlüğü hazırlarken yaşadıkları zorluklara değinen Karademir, "Zorluk, sözlükçülüğün tabiatında vardır. Sözlük yazarı; kelimeleri seçmek, anlam sınırlarını belirlemek, ağız farklılıklarını aşmak, karşılığı olmayan kavramlara karşılık bulmaya çalışmak gibi daha birçok aşamada zorlukla karşılaşmaktadır" dedi.