Kiracıları korkutan açıklama geldi. Tüketici Hakları Derneği Başkanı Turhan Çakar uyardı: Devlet dur demezse... Kira fiyatları patladı, davalar arttı. Ev sahipleri ile kiracılar arasında anlaşmazlık büyüyor. Kiracıların hakları neler?

Tüketici Hakları Derneği Başkanı Turhan Çakar Medyatava TV Gündem programına konuk oldu. İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlerdeki fahiş kira artışları ev sahipleri ve kiracıların arasında gerilime neden oluyor.

Öyle ki Sulh ve icra hukuk mahkemlerinde görülen kira tespit ve tahliye davalarının oranı bir yılda %10 artış göstermiş durumda. 

Turhan Çakar 10 bin TL'den az geliri olan kişilerin bu durum karşısında çaresiz kaldığını vurguladı.

Aynı zamanda devlet gidişata müdahale etmezse artışların devam edeceğinin altını çizdi. Barınmanın en temel insan hakkı olduğunu hatırlatan Çakar düşük gelirli vatandaşların kiralarının devlet tarafından karşılanması gerektiğini söyledi.

Kiralarda­ki artışların Türkiye'de 26 milyonu bulan açlık sınırının altında yaşa­yanlar açısından büyük bir sıkıntı yarattığını belirtti.

Turhan Çakar çok sık rastlanan ailevi bahaneler neden gösterilerek tahliye talep edilmesi konusunda da vatandaşları uyardı.

Eğer ev sahibi akrabalarının yerleşeceğini belirterek tahliye talep ediyor ve sonrasında daha yüksek rakamdan başka kiracıyı alıyorsa mahkemeye başvurulması gerektiğini hatırlattı. 

Özellikle bu yıl büyük kentlerde yaşanan rekor artışın altını çizen Çakar, "Ortalama kira artışı nerdeyse asgari ücret düzeyinde. Türkiye'de 6 milyona yakın kiracı var ve kiracıların ezici çoğunluğu dar gelirli insanlar, emekçi insanlar. Birçoğu da açlık sınırının altında yaşıyor. Toplam 77 milyon insan açlık ve yoksulluk sınırında yaşıyor bu da nüfusun %90'ı demek. Dolayısıyla 6 milyon kiracıların ezici çoğunluğu büyük bir çaresizlik içinde. Bu insanlar kirayı mı ödeyecek, çocuklarının eğitim masraflarını mı karşılayacak gıda mı alacak?" ifadelerini kullandı. 

Ev sahibi ve kiracının yükümlülükleri nedir?

Ev kiralama sürecinde hem kiracının hem de ev sahibinin sorumlulukları, yasalar çerçevesinde belirlenmektedir. 2019 yılında yenilenen Borçlar Kanunu kapsamındaki 6098 sayılı kanun ile bu sorumluluklar ve kiracı hakları, karşılıklı yapılan özel anlaşmaların dışında, açıkça ifade edilmiş durumdadır.

Hem kiracıların hem de ev sahiplerinin hak ve yükümlülükleri, kira kontratında açıkça belirtilmektedir. Standart kira kontratlarına, ev sahiplerinin özel istekleri doğrultusunda maddeler eklenebilir. Bu nedenle ev kiralarken kira kontratının ayrıntılı bir şekilde okunması zaruridir.

Kiracı Yükümlülükleri

Bir ev kiralandıktan sonra kiracının çeşitli sorumlulukları olur. Kiracı bu sorumluluklara uymazsa ev sahibi, kiracıya ihtar çekebileceği gibi bu süreç evden çıkarılmaya kadar varabilir.

Kiracının ilk yükümlülüğü, kira sözleşmesine uygun bir biçimde kirasını belirlenen zamanda ödemektir.

Kira sözleşmesinde belirli bir tarih yoksa, kira ay sonunda ve en geç kira süresinin bitiminde ödenmelidir.

Hizmetlerden faydalanan (örneğin merkezi ısıtma gibi) kiracıların apartmana ait giderlere ortak olması gerekir.

Kiracı, gayrimenkul yapısında değişiklikler gerçekleştirecekse ev sahibinden yazılı olarak izin almak zorundadır.

Kiracı, kira sözleşmesinde geçen şartlar dahilinde evi aldığı gibi teslim etmekle yükümlüdür. Ancak zamanın yıpratıcılığından dolayı oluşan eskimeler, kiracıların sorumluluğu altında değildir. Örneğin kiracı sağlam aldığı bir dolabı kırık halde teslim edemez. Fakat zaman içerisinde görünümü solan ya da doğraması eskiyen mermer, kapı vb. eşyaların yenilenmesinden kiracı sorumlu değildir.

Ev Sahibi Yükümlülükleri

Ev sahibi, kiracıya karşı bazı sorumluluklara sahiptir. Ev sahibi evini kiraladıktan sonra bu yükümlülüklere uymadığı takdirde kiracılar bu sorumlulukların yerine getirilmesini talep edebilir.

Ev sahibi, evin sözleşme boyunca kiraya verildiği gibi kalmasıyla yükümlüdür. Kullanımdan dolayı yıpranmalar haricindeki gayrimenkul ile ilgili masrafları ev sahibi karşılar.

Gayrimenkul ile ilgili sigorta ve vergi gibi giderleri ev sahibi öder. Bu durum, kira sözleşmesinde belirtilir ve taraflar anlaşırsa değiştirilebilir.

Kiralanan mülkün bir kusurunun ortaya çıkması ve bu kusurun kiracıya zarar vermesi durumunda kira sözleşmesi dahilinde belirtilmediği sürece ev sahibi, kiracının zararlarını gidermelidir.

Kiracı, kiralanan mülkün kira bedelini geç öderse ev sahibi herhangi bir ceza içeren anlaşma teklif edemez. Yani kiracı kira bedelini geç öderse bir dahaki ay için ondan daha yüksek kira talep edilemez.

Kiracının mesul olmadığı yan giderler, her ayın sonunda ev sahibi tarafından en geç kira süresinin bitimininde karşılanmalıdır. Bu durum da karşılıklı yapılan anlaşmalarla değişebilir. Örnek olarak yapılan masraf kadar tutarı bir sonraki kiradan düşmek gibi.

2019 Borçlar Kanunu dahilinde “yerel adet” ifadesi kullanılarak bölgeye özel farklılıklar yapılmasına izin verilmiştir. Bu durumda kiraya veren, gayrimenkulun bulunduğu yerel adetlerden yararlanabilir. Bu yerel adetler, kanunlarla belirlenmiş sınırların üzerinde olamaz. Örneğin bir yerde kiralar 3 aylık ya da 6 aylık olarak ödeniyor olabilir. Bu durum, yerel adet olarak sayılır. Ya da kira ödeme günü ayın 1’i değil de ayın 25’idir. Bu tür şeyler, yerel adetler doğrultusunda mülk sahibi tarafından sözleşmeye eklenebilir. Ayrıntılar için Borçlar Kanunu ile belirlenmiş ev sahibi haklarına göz gezdirebilirsiniz.

Yasa dışı durumlar ve haklı fesih şartları olmadığı sürece ev sahibi, kontrat süresi bitmeden kiracının evden çıkmasını talep edemez. Haklı fesih şartları, komşularla geçinememek ya da ev sahibinin konutu, bakmakla yükümlü olduğu kişilere bırakma gibi durumları kapsar.

Borçlar Kanunu dahilinde ev sahibi ve kiracıların yükümlülükleri bu şekildedir. Olası anlaşmazlık durumunda, mahkemeler bu maddelere göre karar vermektedir.