İşte kalem kalem tüm veriler: 746 bini dönüştü! Kentsel dönüşüm destekleri avantaj sağladı

Türkiye’deki yapı stokunu yenilemek ve depreme hazırlamak için 2012’de kentsel dönüşüm seferberliği başlatıldı. Bugüne kadar 3 milyon konut dönüştü. Kamunun dönüşüm projeleri hızla devam ederken, vatandaş da kendi binasını kendisi dönüştürüyor. 400 bin lira kredi, faiz desteği, kira yardımı, vergi ve harçlardan muafiyet, yüzde 1 KDV gibi destekler evini kendi dönüştürenlerin sayısında son 2 yılda büyük artış sağladı. 

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü, riskli yapı tespit istatistiklerini ve önümüzdeki 2 yıla ilişkin beklentileri açıkladı. Bugüne kadar Türkiye genelinde 6306 sayılı kanun kapsamında, vatandaşın kendi talebiyle yapılan toplam riskli yapı tespit sayısı 240 bin 925 oldu. Bu tespitler ile 727 bin 501’i konut, 111 bin 165’i işyeri olmak üzere toplam 838 bin 666 birim incelendi.

YIKIM ORANI YÜZDE 92

Riskli bulunan 746 bin 181 birim yıkıldı ve yıkım oranı yüzde 92.42 oldu. Yıkılanların yerine 1 milyon 584 bin 737 adet yeni bağımsız birim yapıldı. Yıllara göre bakıldığında 2019’da toplam 9 bin 690 binada 33 bin 256 bağımsız birim ile riskli yapı tespitleri dip yaptı. 2020’de 18 bin 419 binada 79 bin 608 bağımsız birim, 2021’de 21 bin 169 binada 104 bin 583 bağımsız birim incelendi. 2022’nin ilk 4 ayında ise 5 bin 608 binada 26 bin 171 birime risk tespiti yapıldı.

2023'TE 1 MİLYONU AŞACAK

2022'nin ilk 4 ayındaki rakamlar, bu yılın 2021 yılını geride bırakacağına işaret ederken, büyük bir artışla tespitlerin bu yıl 1 milyona yaklaşacağı beklentisi var. Bakanlıktan yapılan açıklamada, ‘2022 yılı sonunda toplamda 915 bin bağımsız birime, 2023 yılı sonunda ise toplamda 1 milyon 15 bin bağımsız birime, 6306 sayılı Kanun kapsamında riskli yapı tespiti yapılması hedefleniyor’ denildi.

HANGİ YARDIMLAR VAR?

Kendi binasını kendisi dönüştüren vatandaşlara Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca birçok destek sağlanıyor. Finansal desteklerin tutarı da artırılıyor. Örneğin geçtiğimiz aylarda kredi tutarları iki kat arttı. Buna göre, binasını güçlendirecek vatandaşa 160 bin lira, yeniden inşa edeceklere 400 bin liraya kadar kredi veriliyor. Krediye ayrıca 400 baz puana kadar faiz desteği sağlanıyor. Böylece faiz oranı enerji verimli konut için yüzde 0.88’e, standart konut için yüzde 0.96’ya iniyor. Diğer destekler şöyle:

• Riskli yapıda 18 aya kadar kira yardımı veriliyor. Kira yardımı illere göre 715 ile 1.150 lira arasında değişiyor. Kira yardımı ya da kredi desteğinden yalnızca biri kullanılabiliyor.
• Kentsel dönüşüm kapsamında inşa edilen binalar, vergi ve harçlardan muaf tutuluyor.
• Evini kendi dönüştürenler için Katma Değer Vergisi (KDV) yüzde 1 olarak uygulanıyor.

BÜYÜKŞEHIRLERDE DURUM

Bugüne kadar en çok riskli bina tespiti İstanbul’da yapıldı. İstanbul’da 82 bin 728 tespit ile 446 bin 906 bağımsız birim incelendi. Bunun sonucunda İstanbul’da 395 bin 853 bağımsız birim yıkıldı, yerine 598 bin 790 adet yeni birim yapıldı. Ankara’da 21 bin 250 riskli bina tespiti ile 41 bin 466 birim incelendi. Ankara’da 36 bin 616 bağımsız birimin yıkımı gerçekleştirildi ve yerine 107 bin 912 adet yeni birim inşa edildi. İzmir’de 21 bin 505 riskli bina tespitinde 62 bin 938 bağımsız birim incelendi. Bunlardan 53 bin 422 birimin yıkımı gerçekleştirildi ve yerine 137 bin 32 adet yeni birim yapıldı. 2022 yılında ise İstanbul’da 2 bin 251 binada 15 bin 922 birim, İzmir’de 335 binada 1485 birim, Ankara’da 303 binada 990 birim incelendi.

İSTANBUL DA EKLENİYOR

Riskli yapı tespit sürecine ilişkin tüm iş ve işlemler, Yapısal Analiz Platformu (YAP.Net) üzerinden sağlanıyor. Tespitlerin elektronik sistem üzerinden hızlı, etkin ve doğru bir şekilde yürütülmesini sağlayan YAP.Net, ülke genelinde tüm illerde devreye alındı. İstanbul’da ise 18 Mayıs’ta devreye girecek.

POSTA-Meltem Kara Söyleyenoğlu