İnternet haber sitelerinde resmi ilan dönemi. BİK'in hazırladığı yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı. İnternet haber siteleri için 1 Nisan’da yeni bir dönem başlıyor

İnternet haber siteleri için 1 Nisan’da yeni bir dönem başlıyor

Resmi ilan ve reklamların gazete, dergi ve internet haber sitelerinde yayımını düzenleyen Yönetmelik, Resmi Gazete’de yayımlandı.

Sektör temsilcileri ile Kurumun tüm paydaşlarının görüşü alınarak geniş katılımlı müzakereler sonucunda hazırlanan Yönetmelik, resmi ilan ve reklam yayımında internet haber sitelerini de içerisine alan yeni dönemin başlangıcı olacak önemli kararları içeriyor.

Basın İlan Kurumu (BİK) Genel Kurulu’nun 13 Ocak 2023 tarihindeki olağanüstü toplantısında kabul edilen Resmi İlan ve Reklam Yönetmeliği, 1 Şubat 2023 tarihli ve 32091 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Resmi ilan ve reklamların yayımlanacağı süreli yayınların vasıf ve ödevlerinin belirlenmesi ile fikir ve içtihat farkı gözetilmeksizin ilan dağıtımının sağlanması amacıyla hazırlanan Yönetmeliğin büyük bölümü 1 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girecek.

Resmi ilanların kamuoyuna duyurulması noktasında çok önemli bir dönüşümü kapsayan Yönetmelik, Kurumun sorumluluk alanını genişletirken internet haber sitelerine devlet desteği sağlanmasının önünü açmış oldu. Yönetmelik’te, gazetelerin mevcut resmi ilan yayımı mekanizmasındaki yerleri korunurken hak kaybı yaşamamaları için hassasiyet gösterildi.

İnternet haber siteleri ne zaman resmi ilan yayımlayabilecek?

Yönetmelikteki kategorilere göre belirlenen usul ve esaslara uygun olarak vasıf ve ödevlerini eksiksiz ve zamanında yerine getiren internet haber siteleri resmi ilan yayımlama hakkı kazanacak.

Halihazırda resmi ilan yayımlama hakkına sahip olan gazetelerin Kuruma kayıtlı olan internet haber siteleri, 31 Mart 2023 tarihine kadar belirlenen kurallara uygun başvuru yapmaları ve asgari trafik şartı hariç diğer koşulları yerine getirmek şartıyla bekleme süresine tabi tutulmaksızın resmi ilan yayımlama hakkı kazanacak. Ancak, internet haber sitelerinin 30 Eylül 2023 tarihi itibarıyla asgari trafik şartını da yerine getirmeleri gerekecek. Aksi halde resmi ilan yayımlama hakkı durdurulacak. 

Kuruma ilk kez başvuran internet haber siteleri ise belirlenen şartları 24 ay süreyle yerine getirmelerinin ardından ilan yayımlama hakkı kazanacak. İl temeline dayanan kontenjan yerlerine dair kadro ve içerik sayılarının iki katını ve günlük asgari tekil ziyaretçi sayısının dört katını yerine getirenler ise 6 ay sonra resmi ilan yayımlayabilecek.

Resmi ilan yayımlama hakkı kazanmak için müracaat eden gazeteler, önceki düzenlemede olduğu gibi 36 ay bekleme süresine tabi tutulacak.

Gazete ve internet haber sitelerinin genel vasıfları

Süreli yayınların yerine getirmeleri gereken ödevlerin başında, kadrolarında belirli sayı ve görevlerde fikir işçisini istihdam etmeleri geliyor. Kadroda yer alacak fikir işçilerinin iş sözleşmeleri, ücretleri, öğrenim durumları, çalışma süreleri ve diğer nitelikleri Kurum mevzuatı açısından kadro beyanlarında önem taşıyor. Mevzuatın ilgili maddelerinde, basın çalışanlarının haklarını koruyan çeşitli hükümler de yer alıyor. Buna bağlı olarak, 1 Temmuz 2023 tarihinde yürürlüğe girecek bir maddeyle kadroda beyan edilen fikir işçileri ile orantılı olacak şekilde, gazetecilik faaliyeti yürütülmek üzere tahsis edilmiş işyerinde kişi başına en az 5 metrekare çalışma alanının olması şart kılınıyor.

Süreli yayınların içerikleri de Yönetmelikte bir diğer önemli unsur olarak öne çıkıyor. Yönetmelik, süreli yayınların yayın veya kontenjan yeri ile çevresini ilgilendiren özgün ve güncel içeriklere yer vermelerini zorunlu kılarak gazeteciliğin gelişimine yönelik katkılar içeriyor. Yönetmelikte basının yerleşik teamülleri doğrultusunda habercilik yapılması öngörülürken, mahreç kullanımını düzenleyen maddelerle gazetecilerin fikri haklarının ve emeklerinin korunması noktasında önleyici tedbirler alınıyor.

Bu kapsamda, resmi ilan yayımlama hakkına sahip veya bekleme süresinde olan gazete veya internet haber siteleri, günlük incelemelerin yanı sıra 2 yılda en az 1 defa Kurum tarafından denetlenecek.

Diğer taraftan süreli yayınların mücbir sebepler ve kanuni kısıtlamalar dışında yayınlarını kesintisiz olarak sürdürmeleri gerekecek.

Süreli yayınların kategorileri nasıl belirlendi?

Yönetmelik hükümlerine göre, resmi ilan dağıtımı ve yayımı açısından; gazetecilik geleneği, resmi ilan istihkakı ve nüfus gibi objektif verilere dayanılarak birbirine benzeyen iller aynı kategoriye alındı.

Gazetelerin yayın yeri, kadrolarında bulundurmaları gereken fikir işçisi sayıları, yüzölçümleri ile bayi ve abone satışlarına göre 6 kategori altında sınıflandırıldı. Bu sınıflandırma doğrultusunda, resmi ilan kontenjanına ilişkin esas ve ek gösterge şartları ve sayıları, resmi ilanların adil bir şekilde dağıtımının sağlanması için gazetelerin kadro-yüzölçümleri, baskı, dağıtım ve satışlarına göre belirlendi.

İnternet haber sitelerinin kontenjan yerleri ise, 6 kategori olarak tasnif edildi. Bu kategoriler, fikir işçisi sayısı, asgari haber sayısı, asgari ziyaretçi trafik bilgilerine göre şekillendirildi. İnternet haber sitelerinin kadro, ziyaretçi trafiği ve ilan haberleştirme ek göstergeleriyle internet haber sitelerinin vasıflarına göre resmi ilanlardan adil şekilde faydalandırılması sağlanmış oldu. 

Ayrıca, günlük gazetelerin vasıflı, haftalık gazetelerin alt vasıflı olarak belirlendiği sınıflandırmaya, ilan dağıtımında yaşanan olumsuz sonuçlar sebebiyle son verilerek, aynı yayın yerinde yayın günü sayısına göre gösterge tanımlamaya dayalı düzene geçildi.

Gazetelerin asgari satış rakamlarında değişiklik

Gazetelerin koronavirüs salgınıyla birlikte düşen bayi ve abone satışlarına yönelik günlük olarak gerçekleştirmesi gereken satış adedi rakamlarında da değişiklik yapıldı. Gazetelerin satış fiyatının yerel ve bölgesel gazetelerde 1,5 TL, yaygın olanlarda ise 2 TL’den az olmaması kararlaştırıldı.

Gazetelerin kategorilerine göre;

1. kategori için 14 fikir işçisi, 2,25 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 3.000 fiili satış adedi,

2. kategori için 11 fikir işçisi, 1,50 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 1.600 fiili satış adedi,

3. kategori için 6 fikir işçisi, 1,50 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 400 fiili satış adedi,

4. kategori için 5 fikir işçisi, 1,12 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 40 olmak üzere günlük 400 fiili satış adedi,

5. kategori için 4 fikir işçisi, 1,12 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 30 olmak üzere günlük 300 fiili satış adedi,

6. kategori için 3 fikir işçisi, 0,90 metrekare yüzölçümü, asgari bayi satış oranı yüzde 30 olmak üzere günlük 100 fiili satış adedi ile Yönetmelikte belirlenen diğer şartları taşımaları gerekecek.

İnternet haber sitelerinin ödevleri

Önümüzdeki nisan ayında ilk kez süreli yayın kapsamına girerek resmi ilan ve reklam yayımlayacak internet haber sitelerinin günümüz teknolojisiyle beraber ulaştığı erişim kolaylığı, kategoriler ve kriterlerin belirlenmesinde önemli rol oynadı.

İnternet haber sitelerinin kategorilerine göre;

Genel kategori için 32 fikir işçisi, günlük 240 asgari haber sayısı, 500.000 tekil ziyaretçi, 1.500.000 sayfa görüntülenme sayısı,

1. kategori için 15 fikir işçisi, günlük 100 asgari haber sayısı, 50.000 tekil ziyaretçi, 150.000 sayfa görüntülenme sayısı,

2. kategori için 12 fikir işçisi, günlük 80 asgari haber sayısı, 30.000 tekil ziyaretçi, 90.000 sayfa görüntülenme sayısı,

3. kategori için 8 fikir işçisi, günlük 50 asgari haber sayısı, 20.000 tekil ziyaretçi, 60.000 sayfa görüntülenme sayısı,

4. kategori için 6 fikir işçisi, günlük 40 asgari haber sayısı, 10.000 tekil ziyaretçi, 30.000 sayfa görüntülenme sayısı,

5. kategori için 4 fikir işçisi, günlük 30 asgari haber sayısı, 3.000 tekil ziyaretçi, 9.000 sayfa görüntülenme sayısı ile Yönetmelikte belirlenen diğer şartları taşımaları zorunlu olacak.

Tekil ziyaretçi sayılarının, kategori ve göstergelere göre en az yüzde 15’inin doğrudan gelen ziyaretçilerden oluşması gerekecek. 1., 2., 3., 4. ve 5. kategorilerde yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçilerinin günlük ortalama sayfada kalma süresi en az 1 dakika; Genel kategoride ise en az 2 dakika olacak. Genel kategori hariç ve diğer kategorilerde yer alan internet haber sitelerinin trafik bilgilerinde sadece yurt içi kaynaklı olanlar dikkate alınacak. Genel kategoride yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçi trafik verilerinin hesaplanmasında, yurtdışı kaynaklı olanların en fazla yüzde 5’i dahil edilecek.

Ziyaretçi trafik bilgilerinde manipülasyona taviz yok

Kurumun resmi ilan dağıtımına dayanak oluşturan unsurların başında yer alacak olan ziyaretçi trafik bilgilerinin, kontenjan tablolarının hukuka aykırı şekilde herhangi bir yöntemle kasıtlı ve hileli birtakım davranış ile manipüle edilmesi halinde ilgili internet haber sitesinin resmi ilan yayımlama hakkı sona erdirilecek.

Resmi reklam yayımlama hakkı

Gazete ve dergilerin resmi reklam yayımlama hakkını kazanabilmeleri için haftada bir veya daha sık yayımlananların 12 sayı, 15 günde bir yayımlananların 9 sayı, ayda bir yayımlananların 6 sayı, 2 ayda bir yayımlananların 3 sayı, 3 ayda bir yayımlananların ise 2 sayı yayımlanmış olmaları gerekecek. İnternet haber sitelerinin resmi reklam yayımlama hakkı kazanabilmeleri için yayımlama taleplerinden itibaren tabi olacakları bekleme süreleri ise 30 gün olacak. Sadece resmi reklam yayımlayacak süreli yayınların kadrolarında en az 2 fikir işçisi istihdam etmeleri gerekecek.