İlber Ortaylı 23 Nisan'ı anlatıyor: Tüm iktidar Meclis'teydi

Türkiye, bugün 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nın 98’inci yılını kutlarken, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğu o günleri tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı şöyle anlatıyor: “Ankara’da yeni bir dönem başladı. İlk defa bir Meclis bütün iktidarı ele alıyordu.”

Prof. Dr. İlber Ortaylı, kaleme aldığı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün biyografisinde 23 Nisan 1920’de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin önemini de vurguluyor. TBMM’nin açıldığı 23 Nisan 1920 Cuma gününü “Ankara’da yeni bir dönem başladı” diyerek anlatan Ortaylı, Meclis’in açılışıyla Türkiye için pusulanın artık Batı’yı göstermeye başladığını belirtiyor: “Bilhassa Rusya ile yapılan Moskova Antlaşması ile Doğu cephesindeki problem bitmişti, artık Batı cephesine yönelebiliyorduk.”

Ortaylı TBMM’nin kendine has, bazı çarpıcı özellikleri olduğunu da kitabında şöyle dile getiriyor: “Yabancı dillerde devlet Türk imparatorluğu diye, coğrafi olarak vatanımız Türkiye diye anılmasına rağmen, devletimizin ismi ilk defa ‘Türkiye’ olarak zikredilmiştir. TBMM’nin 23 Nisan 1920’de kuruluşu, tarihte 1400 yıl sonra devlet hayatında ilk defa Türk isminin kullanılması anlamına da gelir.”

İtilaf Devletleri tarafından mağlup edilen hiçbir memleketin Türkiye gibi direniş göstermediği de İlber Ortaylı’nın şu satırlarıyla anlatılıyor: “Ağır şartlarda anavatanı bile parçalanan tek ülke (Macaristan istisnasıyla) Türkiye’ydi. Britanya, dört yıllık savaşın acısını çıkarmak niyetindeydi. Zor şartlarda toplanan TBMM’yle beraber, bir İslam devletinde ilk defa bir meclis, ‘şura’ görevini yerine getiriyor ve bütün iktidarı ele alıyordu. Daha önceki Meclis (1877-78) ilk olmasına rağmen bütün iktidara sahip değildi ve yürütmeyi denetleyemiyordu.”

Yaşanan tüm zorlu sürece rağmen Meclis’in olağanüstü savaş yetkilerini denetleyerek uyum içinde çalıştığını anlatan Ortaylı, 23 Nisan 1920’nin önemi için “Bu Meclis kendisinden sonraki devirde görülmeyecek biçimde orduyu denetlemiş ve dış politikaya da denetleyici bir gözle bakmıştır” diyor.

Çocuk sevgisi

Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün, milletin ilerlemesinin temel taşı olarak nitelendirdiği çocuklara olan sevgisi bir kez daha gözler önüne serildi. Genelkurmay Başkanlığı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla Atatürk’ün çocuk sevgisini gösteren, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı ve Foto Film Merkezi Komutanlığı arşivlerindeki az bilinen fotoğrafları Anadolu Ajansı ile paylaştı. İster yurtiçi gezilerinde ister aile sohbetlerinde olsun Atatürk’ün yanında mutlaka çocukları görmek mümkündü. Ziyaretleri sırasında çocuklarla yakından ilgilenen, sohbet eden Atatürk’ün Adana’da bir okulu ve Türkkuşu uçuş alanını ziyareti sırasında çekilen fotoğraflar, Yalova’da tanışarak tedavisini üstlendiği ve okula başlamasını sağladığı çoban Mustafa ve manevi kızı Ülkü ile fotoğrafları da paylaşılan albümde bulunuyor.

Yazının devamını okumak için TIKLAYIN