Hükümete şantaj: 'Türkçe yayın'ı durdurun

Avrupa Birliği üyesi Bulgaristan'da, devlet televizyonu BNT1'deki sembolik anlamı olan 10 dakikalık Türkçe haber bülteninin kaldırılması talebi tepkiyle karşılandı.

Aşırı milliyetçi Vatansever Cephe'nin (PF) bu girişimine, başta Türk toplumu olmak üzere farklı çevreler tepki gösterdi.

Eğitim ve Bilim Bakanı Todor Tanev, bu tutumu "aşağılık kompleksi" olarak nitelerken, üyelerinin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH), daha kapsamlı olması gerekirken kaldırılmaya çalışılan bültenin Türkler için geri adım atılmayacak bir hak olduğunu vurguluyor.

Ekonomik istikrarsızlık, hayat pahalılığı, yolsuzluk ve kötü yönetim gibi çeşitli nedenlerden geniş katılımlı protestoların yaşandığı Bulgaristan'da son bir buçuk yılda iki kere erken seçime gidildi. 5 Ekim'de yapılan erken seçimlerin ardından Boyko Borisov'un başkanlığında kurulan koalisyon, 7 Kasım’da güvenoyu alarak göreve başladı ancak ülkede siyasi istikrar yeni hükümetle de tam anlamıyla sağlanmış değil.

İşsizlik, ekonomik istikrarsızlık, bankacılık krizi, yüksek enerji fiyatları ve yabancı düşmanlığı gibi konularla başa çıkmaya çalışan ülkede, Bulgaristan Ulusal Televizyonu'ndaki (BNT 1) Türkçe bültenin yayından kaldırılması tartışması, nüfusun yaklaşık yüzde 10'nundan fazlasının Türkçe konuştuğu ülkede tepkilere neden oldu.

Tartışmalara konu olan bülten, yerel saatle 16.10'da başlıyor ve yaklaşık 10 dakika sürüyor. HÖH'ün girişimleriyle 15 yıl önce yayın hayatına başlayan bülten, ülkedeki Türk toplumu açısından sembolik anlam taşıyor.

Hükümet desteğine karşılık Türkçe bülten

Koalisyon hükümetine dışarıdan destek veren aşırı milliyetçi PF'nin lideri Valeri Simeonov, basında çıkan "hükümete destek vermelerinin karşılığı olarak Türkçe haberlerin kaldırılmasını istedikleri" iddialarını, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede doğruladı. 

Simenov, "Bizce BNT'de sadece anayasanın resmi dil olarak tanımladığı Bulgarca kullanılabilir" diyerek, Türkçe bilmeyen Bulgarların durumdan rahatsız olduklarını ileri sürdü. Haberlerin Türkçe konuşmayan vatandaşların Türkçe konuşanlara karşı olumsuz tavır almalarına ve "milletin bölünmesine" neden olduğunu öne süren Simenov, "Sorunun ortadan kaldırılması için Türkçe haberlerin yayından kaldırılmasını teklif ediyor, bu teklifimize diğer partilerden destek arıyoruz" diye konuştu.

Bulgaristan’ın Avrupalı Gelişimi İçin Vatandaşlar (GERB) partisinin, Reformcu Blok (RB) ve Bulgaristan’ın Yeniden Doğuşu İçin Alernatif (ABV) ile 7 Kasım'da kurduğu koalisyon hükümetinin ayakta kalabilmesi için 240 üyeli parlamentoda en az 121 milletvekilinin desteği gerekli.

GERB, RB ve hükümete tek bakanla katılan ABV’nin toplam milletvekili sayısı 118 olduğu için koalisyona 19 milletvekiliyle dışarıdan destek veren aşırı milliyetçi PF kilit rol oynuyor. Öte yandan, parti içi sorunlar nedeniyle zor günler geçiren RB’nin parçalanma ihtimaline işaret eden siyasi gözlemciler, hükümetin PF’ye çok daha bağımlı hale gelebileceğine dikkati çekiyor.

Bültenin süresi uzatılacağına yayından kaldırılmak isteniyor

HÖH milletvekili Çetin Kazak da konuyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, daha önce de benzer çabalara şahit olduklarını hatırlattı. "Daha önce olduğu gibi bu kez de tavrımız açık ve nettir. Bu haberler azınlıkların temel bir hakkıdır" diyen Kazak, bültenin, Ulusal Azınlıkların Korunmasıyla ilgili çerçeve sözleşmesine istinaden elde edilen bir hak olduğunu, kazanılmış bu hakkı Bulgar yasalarının da desteklediğini vurguladı.

Kanunların kendilerine verdiği hakkı "çiğnetmeyeceklerini" belirten Kazak, tersine, Türkçe bültenin daha uzun ve kapsamlı olması gerektiğini dile getirdi.

"Dillerden korkan dinlerden de korkar"

Eğitim ve Bilim Bakanı Prof. Todor Tanev de söz konusu hareketin Bulgaristan'ın gelişimi açısından oldukça zararlı olduğuna işaret etti. Tanev, "Bir aşağılık kompleksi, geçmişe dayandırılan bu zihniyet, geleceğin inşası için iyi bir malzeme değil" ifadesini kullandı. 

"Biz yan yana olan değil, iç içe geçmiş iki topluluğuz. Böyle de yaşamayı biliriz" diyen Tanev, şöyle devam etti:

"Dillerden korkan dinlerden de korkar. Ben daha huzur dolu bir dünyayı görmek isterim. O da siyasi bariyerleri kaldırdığımızda gerçek olacak. Ortak kültürümüzün ve geleceğimizin kapılarını açtığımızda gerçek olacak. Bulgarcada bir çok Türkçe deyim kullanırız. O deyimler İngilizceye zor çevrilir ancak biz onları rahat anlarız. Tanrı Türk halkını korusun."

Buna karşılık, Türkçe haber bülteninin kaldırılmasına dair Bulgaristan Ulusal Radyosu'na mülakat veren yeni hükümetin soydaş kökenli Kültür Bakanı Vejdi Raşidov’un, "bültenin kaldırılmasına itiraz etmediği ve aynı haberlerin başka bir dilde tekrar okunmasına gerek olmadığı" yönündeki beyanları, soydaş toplumunda büyük bir hayal kırıklığı yarattı.

Bülten mevcut haliyle  AB standartlarını karşılamıyor

Ülkedeki milliyetçi çevreler tarafından sık sık gündeme getirilen Türkçe bültenin kaldırılması konusu, Elektronik Medya Düzenleme Kurulu (SEM) üyelerinin de tepkisini çekti.

SEM üyesi Mariya Stoyanova, Türkçe bültene ilişkin tartışmaları, bazı siyasetçiler tarafından durmadan tekrar edilen eski bir şarkıya benzetti.

Başladığından beri formatı değişmeyen bültenin varlığının değil, formatının tartışılabileceğine işaret eden Stoyanova, "Ancak bu sorunu politikacıların değil, bizim gibi mesleğin uzmanlarının tartışması gerekir" diye konuştu.

Bulgarca haber dairesi tarafından hazırlanan içeriğin, mekanik bir Türkçe çeviri ile sunulmasının haberin misyonuna ters olduğuna dikkati çeken Stoyanova, diğer bir AB ülkesi Avusturya'da Slovak ve Hırvat azınlıklara yönelik programlarda örf, adet ve geleneklere ait unsurlara rahatça yer verildiğini hatırlattı.

Türk toplumunun BNT 1 haberlerinde "kendini göremediğini" söyleyen Stoyanova, Türkçe haber masasında çalışan gazetecilerin genel haber dairesine entegre edilerek haber üretiminde daha aktif rol alabileceklerini, böylelikle daha verimli çalışabileceklerini belirtti. Stoyanova, "Bu skandala ne Bulgarların ne de Türklerin ihtiyacı var. Komşuluk ilişkilerimizin de buna ihtiyacı yok. Gerginliği biraz düşürüp, konuyu rahatlıkla görüşebiliriz. Türkçe haberler meselesi milletimizi bölmemelidir" diye konuştu.

Tutarsız politikaları sebebiyle oy kaybeden ATAKA (Atak) Partisi, seçim barajını kıl payı geçerek meclise girmesinin ardından, Türkçe haberlerin yasaklanmasını teklifini de içeren yasa tasarısı paketini meclise sunmuştu.

Koalisyon hükümetinin küçük ortağı olan sağcı Reformcu Blok üyelerinden Hürriyet ve Şeref Halk Partisi lideri Korman İsmailov ise PF'nin getirdiği teklifin "net olarak" açıklanmadığını belirterek, "Söz konusu olan Türkçe haberlerin yayından kaldırılması ise biz buna kesinlikle karşı oluruz" demişti.

AB'ye 2007'de üye olan Bulgaristan'da, yasalar azınlıklara kendi dillerinde yayın yapma hakkı tanımış olmasına rağmen Türkçe dışında bir dilde haber yayını yapılmıyor.

Avrupa Birliği'nin en fakir ülkesi olan Bulgaristan, Uluslararası Şeffaflık Örgütü raporlarına göre, Yunanistan'dan sonra yolsuzluğun en yaygın olduğu AB ülkesi konumunda. Kişi başına düşen milli gelirin 12 bin avro olduğu ülkede işsizlik oranı ise yüzde 13'ün üzerinde. (AA)