DSÖ küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti! Maymun çiçeği virüsü (Mpox) nedir, belirtileri nelerdir? Maymun çiçeği nasıl bulaşır?

Güney Afrika'da ölümlere neden olan maymun çiçeği virüsünün yeni varyantının hızlıca yayıldığı öğrenilmişti. DSÖ'nün "şimdiye kadarki en tehlikeli varyant" açıklamasından sonra, "Maymun çiçeği varyantı (Mpox) nedir, belirtileri nelerdir?" gibi aramalar başladı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden sonra diğer Afrika ülkelerinde de hızla yayılan maymun çiçeği virüsüne karşı, Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) acil durum ilan etmeye hazırlanıyordu. DSÖ, söz konusu virüs nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. Poxviridae adlı virüs ailesine ve Orthopoxvirus cinsine ait Monkeypox virüsünden kaynaklanan bir hastalık olan maymun çiçeği salgınının, cinsel yolla bulaşmayla tetiklendiği, yakın ten tene temasla da geçebileceği belirtiliyor. Peki, Maymun çiçeği virüsü (Mpox) nedir, belirtileri nelerdir? Maymun çiçeği nasıl bulaşır?

DSÖ KÜRESEL HALK SAĞLIĞI ACİL DURUMU İLAN ETTİ!

Dünya Sağlık Örgütü, maymun çiçeği virüsünün (Mpox) yeni varyantının Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin doğu sınırında hızlı bir şekilde yayıldığını ve "şimdiye kadarki en tehlikeli varyant" olduğunu açıklamıştı.

Söz konusu virüsün şimdi de Afrika ülkelerinde hızla yayılmaya başladığı ve Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) acil durum ilan etmeye hazırlandığı öğrenildi.

DSÖ ise Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda’da da virüsün yayılması sonucu, maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti.

DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Bu salgınları durdurmak ve hayat kurtarmak için koordineli bir uluslararası müdahalenin şart olduğu açıktır” dedi.

Küresel halk sağlığı acil durumu, DSÖ’nün en yüksek alarm seviyesi olarak biliniyor ve bir hastalığı kontrol altına almak için araştırma, finansman, uluslararası halk sağlığı önlemlerini ve işbirliğini hızlandırmayı amaçlıyor.

Söz konusu salgının cinsel yolla bulaşmayla tetiklendiği fakat bu suşun yakın ten tene temasla da geçebileceğine dair kanıtlar olduğu ortaya çıktı.

Maymun çiçeği virüsünden enfekte olanlar arasında; sağlık çalışanları, okul çocukları ve tüm haneler olduğu belirtiliyor.

Mpox hastalarından alınan eski örnekler genetik olarak analiz edildi. Bu salgın, 2016 yıllarında Nijerya'da ivme kazanmaya başladı. Mpox hastası insan sayısında gün geçtikçe artış yaşanmaya devam ediyor. Salgın, Afrika'ya ve Afrika dışına da yayıldı. 166 ülkede tespit edilen maymun çiçeği virüsünü DSÖ Temmuz 2022'de, uluslararası endişe verivci bir halk sağlığı acil durumu ilan etti.

Mpox salgınının başlangıcından beri toplam 97 bin 745 kişi enfekte olurken, 203 kişi ise hayatını kaybetti. Vakaların çoğunun daha az şiddetli klad II varyantları olduğu doğrulandı.

Söz konusu varyanttaki artış ile ilgili endişe verici gözlemler ve keşifler mevcut. Bilim insanları varyantın neden bu kadar yayıldığı konusunda tam olarak emin değil fakat Mpox'un insandan insana kolay bir şekilde bulaşabildiği ifade ediliyor.

Diğer yandan sürekli iletim nedeniyle virüsün daha hızlı mutasyona uğradığı ve klad Ib ve IIb isimlerinde iki alt varyantın keşfedildiği belirlendi.

Ne yazık ki enfeksiyonu önlemek için maymun çiçeği virüsüne özgü lisanslı bir aşı bulunmuyor. Ayrıca virüs sebebiyle hastalanabilecek ve ölebilecek klinik olarak savunmasız kişileri tedavi etmek için de kullanılabilecek özel antiviral ilaçlar yok.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ (MPOX) NEDİR, BELİRTİLERİ NELERDİR?

Maymun Çiçeği (Mpox) hastalığı, ilk olarak 1958'de maymunlarda tespit edildi. dAHA SONRA 1970'te Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde ilk kez bir insanda görüldü. Hastalık, 1958 yılında araştırma laboratuvarındaki maymunlarda çiçek benzeri bir salgın yapınca fark edildi. Böylece hastalık maymun çiçeği adını aldı.

İlk 5 günde görülen maymun çiçeği belirtileri şöyle:

• Ateş
• Şiddetli baş ağrısı
• Lenf bezlerinde şişlik
• Sırt ağrısı
• Aşırı halsizlik

Ateş başladıktan 1-3 gün içinde ise ciltte döküntüler görülmeye başlanıyor. Ayak, genital bölge, avuç içi, ağız içi ve gözlerdeki lezyonlar, kabuk bağlayıp düşmesiyle ortadan kalkıyor.
(Lenf bezlerinde şişkinliğin, maymun çiçeğinin, su çiçeği, kızamık ve çiçek hastalığından ayıran en belirgin belirti olduğu ifade ediliyor.)

Bulgular, virüsle temastan ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkıyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?

Maymunlardan ziyade daha çok sincap, fare ve sıçan gibi kemirgenlerde bulunduğu ifade edilen hastalığın, enfekte insan ya da virüsle kirlenmiş çarşaf, havlu, giysi gibi eşyalarla yakın temas sonucunda da bulabildiği söyleniyor. Virüsün, sağlıklı kişilere, ciltte gözle görülemeyecek çizikler ve çatlaklar, mukozalar ya da solunum sistemi aracılığıyla girdiği ifade ediliyor. İnsandan insan bulaşmanın, büyük solunum salgısı damlacıkları vasısatsıyla olduğu, uzak mesafelere gidemeyen büyük damlacıklarla bulaşması, yüz yüze, uzun süreli ve yakın temasla olduğu belirtiliyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ HANGİ ÜLKELERDE GÖRÜLDÜ?

Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti başta olmak üzere, Orta ve Batı Afrika'daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede görüldü. Sıklığı tam olarak bilinmeyen hastalığın, Afrika'da her sene birkaç yüz vakaya neden olduğu tahmin ediliyor. Söz konusu virüsün Afrika kıtasından enfekte insanlar ya da hayvanlar ile diğer kıtalara taşındığı fakat buralarda az sayıda insanın etkilendiği belirtiliyor. Maymun çiçeği virüsü Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nden sonra diğer Afrika ülkelerinde de yayılmaya başladı.

MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜR MÜ?

Genel olarak 2-4 hafta içinde kendiliğinden iyileşen maymun çiçeği, bağışıklıkla baskılanmış kişiler ve küçük çocuklarda ağır hastalık olarak seyredebiliyor. Hastalananlardan genel olarak, çoğunluğunu küçük çocukların oluşturduğu yüzde 3-6'sı kaybediliyor. Virüsün Orta Afrika alt tipinde öldürücülük oranı yüzde 11'e kadar çıkabiliyor. Batı Afrika alt tipinin öldürücü olma olasılığı ise yüzde 1 gibi çok daha düşük oranda.