Buğday ve Arpa Fiyatları Açıklanıyor. İşte Beklenen Rakam. 2023 Buğday Alım Fiyatları 2023 Arpa Alım Fiyatları. 2023 Buğday Alım Fiyatları Ne Zaman Açıklanacak?

Ekonomim.com'dan Ali Ekber Yıldırım'ın "Buğday, arpa alım fiyatı seçim öncesi açıklanır mı?" başlıklı yazısı

Bugünlerde en çok merak edilen konulardan birisi buğday ve arpa alım fiyatı. Üretici  “seçim öncesi fiyat açıklanır mı?” diye merakla soruyor.

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), hububat alımı için hazırlıklarını tamamladı. Ancak geçen yıl olduğu gibi hasat biraz gecikecek gibi görünüyor.

Seçime 11 gün kaldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kırsaldan oy almak için buğday ve arpa alım fiyatlarını seçim öncesi açıklayabilir. Son iki sezona bakıldığında 2021 üretim yılında alım fiyatları 17 Mayıs’ta açıklanmıştı. Geçen sene yani 2022 ürünü alım fiyatı ise 5 Haziran’da açıklandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ankara Kızılcahamam’da yapılan Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) 30. İstişare Toplantısı’nın kapanış konuşmasında TMO’nun 2022 ürünü ekmeklik kırmızı sert buğdayın tonunu 6 bin 50 liradan alacağını açıklamıştı. Çiftçi kayıt sistemine kayıtlı olan ve buğdayını Toprak Mahsulleri Ofisi’ne satan çiftçilere ayrıca ton başına 1000 lira alım primi ödeneceğini söylemişti.

Alım primi devam edecek mi?

TMO’nun 2022 ürünü arpa alım fiyatı ise ton başına 5 bin 500 lira olarak açıklandı. Ürününü Ofis’e satacaklara ton başına 500 lira alım primi ödeneceği ifade edildi. Üretici bu yıl da alım primi uygulamasının devam etmesini istiyor.

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, 30 Haziran 2022’de buğday ve arpa alım fiyatlarının güncellendiğini açıkladı. Buğday alımında ton başına 400 lira, arpada 200 liralık fiyat artışı yapıldı.

Böylece 2022 ürünü ekmeklik buğdayın alım fiyatı ton başına 6 bin 450 lira oldu. Ton başına 1000 liralık primle toplamda 7 bin 450 liraya ulaştı. Arpada ise ton başına 5 bin 500 lira olan fiyat 5 bin 700 liraya çıktı. Ton başına 500 liralık alım prim ilave edilince arpanın alım fiyatı ton başına 6 bin 200 lira oldu.

Fiyat seçimden önce açıklanırsa çiftçinin lehine olur

Bu yıl girdi fiyatları, dünya piyasaları dikkate alınarak verilecek fiyat ne olacak? Seçimden önce açıklanırsa muhtemelen daha yüksek bir fiyat verilecek. Seçimden sonraya kalırsa kimin kazanacağına bağlı olarak fiyat farklı olur.

Son 1 haftalık fiyatlara bakıldığında Rus buğdayının tonu 260-270 dolar seviyesinde. Bunun Türk lirası karşılığı 5 bin 240 lira seviyelerinde. İç piyasada ise ekmeklik buğdayın ton fiyatı geçen hafta 6 bin 900 lira seviyelerindeydi. Buğday, arpa ve diğer ürünlerde gümrük vergisi yüzde 130’a çıkarılınca fiyatlarda artış oldu. Ekmeklik buğdayın tonu 7 bin 250 liraya çıktı. Arpa fiyatı ise ton başına 5 bin 900 liradan 6 bin 200 liraya yükseldi. Rus arpasının tonu 240 dolar, yani 4 bin 660 lira seviyelerinde.

Açıklanacak fiyat neye göre belirlenecek?

TMO, buğday alım fiyatını hesaplarken üretim maliyeti, ürün miktarı (rekolte) dünya piyasaları, verim, çiftçinin durumu ve taleplerini dikkate alır. Alım fiyatı dünya fiyatlarına göre açıklansa, buğday fiyatı geçen senenin çok altında kalacak. Çünkü dünya fiyatları düşük. Kaldı ki son yıllarda buğday ve arpa alım fiyatları genellikle dünya fiyatlarının üzerinde açıklandı. Bu yıl da dünya fiyatlarının üzerinde olacak.

Geçen hafta Adana Çiftçiler Birliği buğday üretim maliyetini ve fiyat beklentisini açıkladı. Birlik Başkanı Mutlu Doğru’nun açıklamasına göre 400 kilo verim esasına göre 1 kilo buğdayın üretim maliyeti 7 lira 11 kuruş. Açıklanmasını istedikleri fiyat ise kilo başına 9 lira 60 kuruş. Bu açıklamaya maliyet ve verim açısından tepki göstererek fiyatı düşük bulanlar da oldu. Bu fiyatın yüksek olduğunu söyleyenler de.

Seçim öncesi hem iktidar hem de muhalefetin vaatlerine bakılırsa kesenin ağzı açılmış. Emekli maaş ve ikramiyeleri, memur, esnaf ve diğer kesimler için verilen sözler, krediler, destekler adeta havada uçuşuyor. Çiftçilere de hak ettikleri fiyat ve destek mutlaka verilmeli.

Maliyetlerde bir miktar gevşeme var

Toprak Mahsulleri Ofisi yetkililerine göre, 2022’e göre maliyetlerde bir rahatlama var. Geçen sene mazotun litresi 26 - 27 liraya kadar çıkmıştı. Bu sene 19- 22 lira arasında seyretti. Gübrenin tonu 13-14 bin liradan 8-9 bin liraya düştü. Verim de iyi olursa üretici verilecek iyi bir fiyatla para kazanır ve üretimi artırarak devam eder.

Görünen o ki, geçen sene olduğu gibi Toprak Mahsulleri Ofisi, piyasanın neredeyse tek aktörü olacak. Açıklanacak fiyatla Ofis ürünü alacak ve piyasaya sunacak. Özel sektör kaynak sıkıntısı yaşıyor. Kaynak bulursa piyasadan ürün alabilecek. Ofis’in un ve yem regülasyonu devam ederse un sanayicileri Ofis’ten buğday alımını sürdürür.

Ekim alanları genişledi

Hububat ekim alanlarına bakıldığında; Toprak Mahsulleri Ofisi, Türkiye İstatistik Kurumu ve Ulusal Hububat Konseyi verilerine ve saha bilgilerine göre buğday ekim alanlarında yüzde 5-10 arasında artış var.

Son yıllarda buğdayda 7 milyon hektarın altına düşen ekim alanları 2023’te 7,3 milyon hektara çıktığı tahmin ediliyor. Özellikle, üreticinin 2021 yılına göre 2022’de daha düşük fiyatla satmak zorunda kaldığı için ayçiçeği ve pamuktan vazgeçen çiftçi buğday ve arpa ekimine yöneldi.

Üretim tahmini 20 milyon ton

Kurak geçen sonbahar ve kış aylarından sonra Mart ve Nisan yağışları buğday ve arpada bir toparlanmaya neden oldu ve üretimin buğdayda 20 milyon ton seviyesinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Üretim alanlarındaki artışın temel nedeni 2022 ürünü buğday ve arpaya verilen fiyat ve alım primi. Birçok ürüne göre buğday ve arpa üreticisine verilen fiyat üreticiyi memnun etti. Ayçiçeği ve pamukta ise tersi oldu. Verilen destekleme primi yetersiz kaldı. Fiyat 2021 yılının altına düştü ve üretici korunmadı. Bu nedenle ayçiçeği ve pamuktan buğdaya yönelme oldu. Bu sene üreticiyi tatmin edecek bir fiyat olmazsa buğday ve arpadan da kaçış olur.

Yüzde 130 vergi ile üretici korunabilir mi?

Buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, mercimek ve nohutta 8 Eylül 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile gümrük vergileri sıfırlanmıştı. O tarihten bu yana sıfır gümrükle bu ürünler ithal edildi. Dünyada fiyatların düşmesi ve hasat dönemi yaklaşırken 25 Nisan 2023 tarihli resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile hububat ürünlerinde, buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi ürünlerde gümrük vergisi yüzde 130’a çıkarıldı.

Bu kararın temel amacı dışarıdaki ucuz buğdaya, arpaya karşı üreticiyi korumak. Toprak Mahsulleri Ofisi bu karar öncesinde yaptığı bağlantılarla ve ithalat ihalesi ile stoklarını güçlendirdi. Sermayesi, kaynağı olan özel sektör firmalarından da bazıları verginin yükseleceğini bilerek veya tahmin ederek ürün aldı. İhracat kaydıyla yapılan Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında sıfır gümrükle ithalat devam edecek. Yeni sezona güçlü stoklarla giriliyor. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin hasat döneminde ithalat yapmayacağı görülüyor. Verginin yükseltilmesi her zaman üreticinin lehine olur.

 Depo sorunu yaşanır mı?

Artan stoklar nedeniyle hasat döneminde özellikle depo konusunda sorunlar yaşanabileceği ifade ediliyor. Depremin yaşandığı illerde depoların hasar görmesi, lisanslı depoların doluluk oranının yüksek olması nedeniyle hasat zamanı depo sorunu yaşanabilir.

Toprak Mahsulleri Ofisi yetkilileri ise depolama sorunu olmayacağını, Ofis’in elindeki buğdayı un regülasyonu amacıyla piyasaya verdiğini yeni ürüne yer açılacağını söylüyor. Yetkililer, yer olmasa da açık alana alım yapılacağını ve çiftçinin mağdur edilmeyeceğini ifade ediyor.

Özetle, hasat öncesi üretici buğday ve arpa fiyatının açıklanmasını bekliyor. Fiyat seçim öncesinde açıklanırsa daha yüksek olacağı beklentisi hakim. Ayrıca geçen yıl olduğu gibi alım priminin devam etmesi de isteniyor.  Gelişmeleri yakından izleyerek paylaşmayı sürdüreceğiz.