Balkanlarda savaşın kıyısından dönüldü
Son 6 ayda Kosova ve Sırbistan arasındaki gerilim bir kez daha savaşa dönüşmeden önlendi. Sırbistan devlet başkanı Vucic, Kosova’da Sırplar tarafından kurulan barikatların kaldırılması için anlaşıldığını açıkladı. Bölgede çıkan çatışmalar şimdilik dursa da savaş ihtimali hala devam ediyor. Araştırmacı gazeteci Sinan Hacır Medyatava için yazdı.
Ukrayna’dan sonra balkanlarda da savaş çıkma ihtimali bir süredir korkuya neden oluyor. Sırbistan ve Kosova arasındaki “araba plakası” gerginliği hala sonuçlanmış değil.
Bağımsızlığını ilan eden Kosova’da yaşayan Sırpların kullandığı “Sırbistan” plakalarının kaldırılacağı açıklandıktan sonra Vucic ağır tepki göstermiş, iki ülke sınırı arasında askeri yığınak başlamıştı. Durum ciddileşince Kosova yönetimi kararı bir kaç ay ertelemişti.
Ertelenen tarih gelince aynı gerginlik tekrar ortaya çıktı. Geçtiğimiz ay Kuzey Kosova’da yaşayan Sırp siyasetçiler protesto olarak görevlerinden istifa ettiler. Bunun üzerine seçimlerin yapılacağı merkezlere saldırılar düzenlenince operasyonlar başladı. Çeşitli bölgelerde Sırplar ve Kosova polisi arasında çatışmalar çıktı.
10 Aralık’ta seçim yetkililerine saldıracağı gerekçesiyle eski Sırp polis memuru Dejan Pantic’in gözaltına alınması Kosova’yla Sırbistan arasındaki gerginlikleri artırdı. Vucic yönetimi bu süre içinde Kosova’daki NATO barış gücü “KFOR’dan” Sırpların Kosova içinde konuşlanabilmesi için izin istedi.
“Kabul etmelerini beklemiyorum” diye de eklemişti Sırbistan devlet başkanı.
Faciadan dönüldü
Ancak Avrupa Birliği’nin de etkisiyle bir anlaşma sağlandı. Kosova’daki Sırpların hiçbiri hakkında yasal işlem yapılmaması karşılığında Sırbistan başkanı Vucic’in emriyle 48 saat içinde barikatların kaldırılması kararı alındı. 1 haftadır Sırp ordusu en yüksek hazırlık seviyesine çıkarılmıştı. Kararın alınmasıyla tansiyon biraz olsun düştü.
Ancak şuan için kalıcı bir barış sağlanmış değil. Kosova ve Sırbistan arasındaki plaka sorunu çözülmediği gibi Sırbistan Kosova’nın tanınmasına doğrudan karşı çıkıyor.
Başkan Vucic Kosova sorunu için çeşitli çözüm önerileri sunmuştu. Örneğin Kosova’da yaşayan Sırpların çoğunlukta olduğu bölgelerin Sırbistan’a bağlanmasına karşılık Sırbistan’da Arnavutların çoğunlukta olduğu bölgelerin Kosova’ya bağlanması teklifi konuşuluyordu.
Tabii konuya yakın ilgi duyan bir aktör daha var; Rusya.
Bölgesel olarak neredeyse yalnız sayılan Sırbistan’ın en yakın dostu Rusya. Kültürel bağların dışında da NATO’nun balkan operasyonları boyunca Sırbistan bir tek Ruslardan yardım alabilmişti. Şimdi Ukrayna’da NATO’yla doğrudan savaş halinde olan Rusya, Sırbistan’ın NATO’nun başına yeni sorunlar çıkarmasından mutluluk duyacaktır.
Kuzey Kosova’nın durumu ise karışık. Bağımsız Kosova’nın parçası olmasına rağmen eğitim ve sağlık hizmetleri hala Sırbistan tarafından karşılanıyor. Bölgedeki Sırplar olası bir anlaşmaya ancak temsillerinin artırılması karşılığında yanaşacaklarını belirtiyorlar. Dil, eğitim ve sağlık gibi konularda öz yönetim olmasını talep ediyorlar.
Ancak Kosova yönetimi bu taleplerin karşılanmasının Sırbistan’ın Kosova’daki nüfuzunu artıracağından endişeleniyor.
Savaşın önünde en büyük engel ise tabii ki NATO’nun Kosova barış gücü KFOR. NATO’yla karşı karşıya kalma korkusu Sırbistan’ın askeri müdahale etmesinin önüne geçiyor. Ancak bu sürekli devam edebilecek düşük yoğunluklu çatışmalara engel değil.
Görünen o ki önümüzdeki aylarda kalıcı bir barış için tekrar bir araya gelinecek. Ancak özellikle Ukrayna savaşı devam ederken kesin bir barışın ihtimali düşük denilebilir. Savaş baltalarının dünyanın dört bir yanında çıkarıldığı düşünüldüğünde balkanlar için de “asla olmaz” dememek gerekir.