Altın fiyatları uçuşa geçti. Altın yastık altından çıktı. Ocak ayında düşüş yaşandı. Altın için çarpıcı rapor...

Türkiye ekonomisinde her zor dönemde gündeme gelen ve yastık altından çıkıp ekonomiye kazandırılması istenilen altınlarda uzun süredir ilk kez bir değişim yaşanıyor. QNB Finansbank Hazine Bölümü ekonomistlerinin yaptığı hesaplamalara göre Mayıs 2022’den Eylül 2023’e kadar 45 milyar dolar artan yastık altı altın stoku geçen yılın son çeyreğinde belirgin yavaşlamanın ardından Ocak 2024’te ilk kez 1.1 milyar dolar düşüş gösterdi. QNB Finansbank ekonomistleri, bunun da önceki dönemde yastık altına kayan altın yatırımlarının, istikrar odaklı politikaların etkisi ile finansal sisteme geri dönme eğilimine geçtiğini gösterdiğini vurguladı.

Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre QNB Finansbank Ekonomistleri Erkin Işık, Deniz Çiçek ve Kaan Özçelikkale imzalı raporda, Türkiye’de büyük kısmı yastık altında olan, önemli miktarda altın yatırımı olduğu hatırlatılarak bunun boyutu ile ilgili yayınlanan resmi bir veri bulunmamakla birlikte, dış ticaret ve yurt içi üretim verilerini kullanarak tahmini bir rakama ulaşılabildiği dile getirildi. Raporda hesaplama için Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) aylık bazda yayınladığı ve dolar bazındaki altın ithalat/ihracat rakamları ile aylık ortalama altın fiyatlarını kullanarak ton bazında altın verilerini hesapladıklarına yer verildi.

TOPLAM ALTIN STOKU 5 BİN TON

Ekonomistler, bu şekilde hesaplanan net altın ithalat miktarına da aylık bazda yayınlanan yurt içi altın üretimini eklediklerini belirterek bu şekilde, 1992 yılından itibaren yaptıkları hesaplamaya göre yurt içindeki toplam altın stoku ocak sonunda 5.096 ton yani 333 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Bu tarihin öncesinde de yurt içinde belli bir miktar altın stoku olduğunu da düşünülürse raporda, gerçek tutar muhtemelen bunun biraz daha üzerinde olduğu kaydedildi.

Raporda, 1992 yılından itibaren yaptığımız hesaplamada, 2007 yılına kadar altın yatırımlarının artış eğiliminde kalmaya devam ettiğine dikkat çekilerek sonrasında, yurtiçindeki ters dolarizasyon eğilimine paralel olarak altın yatırımlarında artışın durulduğu vurgulandı. Ayrıca 1992’den 2007’ye kadar olan dönemde, altın ihracatının da belirgin olarak yüksek seyrettiğine yer verildi. 2017 yılından itibaren altın ihracatının azalması ve dolarizasyon eğiliminin güçlenmesi ile yurt içindeki altın stoku tekrar artış gösterdiği ifade edilen raporda, geçen senenin ikinci yarısında bu eğilimin yavaşladığının izlendiğine vurgu yapıldı.

EKİM 2023'TEN İTİBAREN ARTIŞ HIZI YAVAŞLADI

2023 yılında altın stokunda 451 tonluk yani 28 milyar dolarlık artış olmakla birlikte, Ekim 2023’ten itibaren aylık artış hızının 20 ton civarına düştüğüne dikkat çekilen raporda, hesaplanan bu altın stokunun tamamının kayıt dışı olmadığına ise işaret edildi. Raporda, “Bu yatırımları finans sistemine çekmek için özellikle son 10 yılda birçok girişim ve düzenleme olmuştur. TCMB’nin altın karşılığı swap imkanı, Hazine’nin altına endeksi tahvil ve kira sertifikası ihraçları, KKM’de altından dönüşüm imkanı ilk akla gelen düzenlemelerdir. Böylece bankalardaki değerli maden hesapları geçen sene nisan ayında 527 ton seviyesine yükselmiştir. Sonrasında altın yatırımlarının yastık altına kayması ve KKM işlemleri sonucunda düşüş yaşanmıştır ve Ocak itibariyle 473 tonluk bir bakiye vardır” denildi.

TCMB ve Hazine de döviz rezervlerinde altın payının 2017 yılından beri belirgin olarak arttığı TCMB’nin kendi sahipliğindeki döviz rezervinin şubat sonunda 617 ton ile rekor yüksek seviyeye ulaştığı belirtilen raporda sonrasındaki 3 aylık dönemde TCMB’nin altın rezervinde 171.5 tonluk (10.8 milyar dolar) düşüş olduğu kaydedildi. Bu düşüşün yurtiçi altın talebi ile ilgili olduğunu düşünüldüğü yer alan raporda mayıs sonrasında TCMB bu düşüşü telafi edecek şekilde altın alımını hızlandırdığına işaret edildi. Raporda, “Bu doğrultuda TCMB altın rezervi mayıs ayından beri 131 ton (8.3 milyar dolar) arttırmıştır. Hazine’nin altın rezervi ise 50 ton ile Mayıs 2022’den beri değişmemiştir” denildi.

OCAKTA 1.1 MİLYAR DOLARLIK DÜŞÜŞ

Raporda, TCMB ve bankalar nezdinde kayıt içerisindeki altın stokunun Ocak 2024 itibariyle 1.100 ton olduğu ve bunun dışında kalan ve kayıt altında olmaya altın rezervinin ise 3.997 ton (260 milyar dolar) olarak hesaplandığı kaydedildi. 2020 yılında, muhtemelen zorlu ekonomik koşullarda yastık altı yatırımların kullanılmasının etkisi ile 2.900 tona kadar gerileyen bu altın stoku rapora göre, sonrasında tekrar artış eğilimine girdi. Yastık altı altın stoku Mayıs 2022’den Eylül 2023’e kadarki dönemde 43.5 milyar dolar arttıktan sonra geçtiğimiz yılın son çeyreğinde artış hızı belirgin olarak yavaşladı. Bu senenin Ocak ayında ise yastık altı altın stokunda 1.1 milyar dolarlık düşüş gözlendi. Bu da, önceki dönemde yastık altına kayan altın yatırımlarının, istikrar odaklı politikaların etkisi ile finansal sisteme geri dönme eğilimine geçtiğini gösterdi.

ALTIN İTHALATI ARALIK 2023'TE 16.1 TONA GERİLEDİ

Türkiye'nin altın ithalatı, Aralık ayında bir önceki aya göre gerileyerek 16 bin 90 kilogram oldu. Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası verilerine göre altın ithalatı kasım ayında 22 bin 312 kilogram, Aralık 2022’de ise 41 bin 216 kilogram olmuştu. Altın ithalatı, Ocak-Aralık 2023 döneminde ise 318 bin 978,6 kilogram gerçekleşti. Gümüş ithalatı ise Aralık 2023’te 122 bin 787,7 kilogram olarak gerçekleşti. Kasım ayında 188 bin 107,7 kilogram ve Aralık 2022’te 82 bin 545,4 kilogram gümüş ithalatı yapılmıştı.