Afganistan'da ekonomik kriz derinleşiyor

Yaklaşık 40 yıldır on binlerce kişinin hayatını kaybettiği savaşların pençesinden bir türlü kurtulamayan Afganistan’da son 20 yıldır yurt dışından gelen kalkınma yardımlarına rağmen ülke ekonomisi tamamen harap olmuş durumda.

Susuzluk ve açlık yüzünden binlerce kişi ülkenin iç bölgelerinden büyük kentlere göç etmek zorunda kaldı.

14 MİLYON AFGAN AÇLIK TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA

Dünya Gıda Programı, gıda stokunun bu ay sonu bitmesiyle 14 milyon kişinin açlık tehlikesi yaşamasından ciddi bir şekilde endişe ediyor.

Batı ülkeleri, Taliban’ın kadın hakları ve temel insan haklarına saygı gösterip göstermeyeceği ve El Kaide örgütüne kucak açıp açmayacağı konusuna yoğunlaşırken, sıradan Afgan vatandaşının önceliği sadece karnını doyurup hayatta kalabilmek.

 Afganistan’ın sınırlı dövizinin bitmemesi için haftalık para çekme limiti 200 dolarla sınırlandığından bankaların önündeki uzun kuyruklar hiç eksik olmuyor.

Afganistan hükümetinin düşmesinin ardından, bankaların yaklaşık iki hafta kapalı kalması ve nakit ihtiyacına yetişememesi, artan işsizlik ve yoksulluk ile karşı karşıya kalan Afgan halkı, yıllardır emek vererek kurdukları evlerindeki eşyaları, ikinci el pazarında satıyor.

Başkent Kabil’in Proje-i Teymeni bölgesinde bulunan ikinci el pazarı, evindeki eşyasını getirip satmak ve karnını doyurmak isteyenlerle dolup taşıyor.

İkinci el pazarında, ağırlıklı olarak koltuk takımları, halı ve mutfak eşyalarının yanı sıra 1990'lardan kalma eski televizyonlar, dikiş makineleri, kullanılmış kilimler ve yataklar satılıyor.

Dükkan sahipleri, dar gelirli Afganların Taliban’ın başkent Kabil’i kontrol etmesinden bu yana pazara sık sık gelerek ev eşyalarını sattığını belirtiyor.

Öte yandan, bankaların hala nakit ihtiyacını karşılayamaması, eski hükümet çalışanlarının işsiz kalması ve uluslararası yardımların azalması ekonomik krizi artıran etkenler olarak sıralanıyor.

Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve ABD Merkez Bankası, son haftalarda Afganistan'ın uluslararası fonlara erişimini kesti. Afganistan ekonomisi, halihazırda Covid-19 salgınından ciddi oranda etkilenmişti.

Öte yandan Birleşmiş Milletler (BM) geçen hafta yayınladığı bir raporda, Afganistan nüfusunun yüzde 97'sinden fazlasının 2022 ortasına kadar yoksulluk sınırının altına düşebileceği konusunda uyarmıştı.

Afganistan'ın 20 yıldır GSYİH'nin yüzde 40'ı uluslararası yardımlardan geliyordu. Birçok ülke, Taliban hükümetini tanımayı reddediyor. Uzmanlar ülkenin ekonomik felakete doğru hızla ilerlediği uyarısı yaptı.

Uluslararası donörler son olarak BM’ye ülke ekonomisinin tamamen çökmemesi için 1 milyar dolar yardımda bulundu.

Ancak Taliban’ın yönetimi ele geçirmesinden sonra Afganistan’ın yurt dışında askıya alınan 9 milyar dolarlık döviz rezervinin çözülmesi konusunda Batılı ülkeler isteksiz davranıyor ve öncelikle yeni yönetimin kendilerine güvence vermesini şart koşuyor.