'5 Nolu Cezaevi'nin DVD'si darbenin 33. yıldönümünde piyasada!

12 Eylül askeri darbesinden sonra yakın tarihin en vahşi devlet terörünün uygulandığı Diyarbakır 5 Nolu Cezaevi’nde yaşananları gözler önüne seren '5 Nolu Cezaevi:1980-84' isimli belgeselin DVD'si darbenin 33'üncü yıldönümünde yani 12 Eylül 2013'te çıkacak. Tutukluların çoğunun Kürt olduğu bu cezaevinde devlet tarafından uygulanan işkenceleri ve Kürtleri Türkleştirme politikalarını konu alan filmin DVD'sinde Kürtçe, Almanca, Fransızca ve İngilizce olmak üzere dört ayrı altyazı seçeneği de olacak. 46. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde, 42.SIYAD Ödülleri'nde ve 21. Ankara Film Festivali'nde 'en iyi belgesel ödülü'ne layık görülen film, yakın tarihte olup biteni anlamak ve yaşanan insan hakları ihlalleri ile yüzleşmek için bir fırsat sunuyor. 

55 tanığın ağzından

Yönetmenliğini Çayan Demirel'in, yapımcılığını Surela Film'in üstlendiği 97 dakikalık filmde dönemin yetkililerinin "askeri okul", tutuklularınsa "vahşet" olarak nitelendirdiği cezaevinin hikayesi, sistematik işkencelere ve Türkleştirme politikalarına tanıklık eden 55 kişinin ağzından aktarılıyor. 1980-84 yılları arasında 32 kişinin işkence sonucu hayatını kaybettiği Diyarbakır Cezaevi'nde yaşananları anlatanlar arasında Ahmet Türk, Sakine Cansız, Paşa Uzun, Nuran Maraşlı, Feridun Yazar, Nurettin Yılmaz, Tarık Ziya Ekinci, Recep Maraşlı, Ümit Kardaş gibi isimler bulunuyor. 

Sakine Cansız'dan Ahmet Türk'e 

Filmde 09 Ocak 2013'te, Paris’te bulunan Kürdistan Enformasyon Bürosu'na yapılan saldırı sonucu öldürülen Sakine Cansız'ın röportajları da yer alıyor. 5 Nolu Cezaevi'nde kadın koğuşundan sorumlu olan ve PKK'nın kurucularından Sakine Cansız, kurulduğu günden bu yana örgütte faaliyet gösteren 5 kişiden birisiydi. Ayrıca PKK'nın kurucuları arasında yer alıp örgütte faaliyetlerini sürdüren tek kadındı. Politik aktivist ve feminist Cansız, uzun yıllar kaldığı 5 Nolu Cezaevi'nden 1991 yılında çıktıktan sonra yeniden PKK'ya katılmış örgütün Avrupa sorumlularından biri olarak görev almıştı.

Kendini yakanların eylemi: Dörtler

Filmde yer alan önemli bir başka ayrıntı da 12 Eylül askeri darbesi döneminde 5 Nolu Cezaevi’nde uygulanan işkenceleri protesto etmek amacıyla bedenlerini ateşe verenlerin gerçekleştirdiği Dörtler Eylemi. 18 Mayıs 1982'de, Diyarbakır Cezaevi'nde kendilerini yakan ve tarihe 'Dörtler' olarak geçen Ferhat Kurtay, Necmi Öner, Mahmut Zengin ve Eşref Anyık'ın hikayesi ise belgeselde geceye bizzat tanıklık edenlerin ağzından aktarılıyor. Bu tanıklar arasında 2009 yılında yedi kurşunla öldürülen Selim Dindar da yer alıyor. Diyarbakır'da cehennemi gördüğünü söyleyen Dindar yaşadıklarını Radikal ve Habertürk'e anlatmış "Bir daha dünyaya gelseydim asla Kürt olmak istemezdim. Kürt’ün kaderi cezaevi, dayak, işkence ve ölüm mü? Diyarbakır Cezaevi’nden konuşulduğunda hayattan kopuyorum, içimdeki frene basamıyorum ve herkesin önünde hüngür hüngür ağlıyorum" demişti. 

Almanyalı turist de işkence gördü

İnsanların çırılçıplak soyulup coplandığı, lağım suyu içirildiği, fare, kusmuk yedirildiği, kafalarının lağıma sokulduğu, copla tecavüz edildiği, dişlerinin söküldüğü cezaevinde kalan Ahmet Türk, Sakine Cansız, Paşa Uzun, Nuran Maraşlı gibi tutuklular arasında bir de Alman turist rehberi bulunuyordu. ASALA militanı olduğu gerekçesiyle tutuklanıp ağır işkenceye maruz kalan Ralph Raymond Braun ise 5 Nolu'da yaklaşık 9 ay kaldığını, “emret komitanım” demeyi unutmadığını, diğerleri kadar ağır işkence görmemiş olsa da hala askeri marş duyduğunda psikolojisinin bozulduğunu anlatıyor. 

Bu güne kadar yurtiçinde ve yurtdışında pek çok festivalde, özel etkinliklerde, kent gösterimlerinde seyirciyle buluşan ve yoğun ilgi gören film aynı zamanda üniversitelerde verilen tarih ve sinema derslerinde akademisyenler tarafından öğrencilere izlettiriliyor. Başta ABD, Kanada, Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda olmak üzere çok sayıda ülkeden gösterim çağrısı alan 5 Nolu Cezaevi, çok dilli DVD'si sayesinde de farklı kesimlerden genel izleyiciler için ulaşılabilir olacak.

Yönetmenliğini Çayan Demirel'in yapımcılığını ise Ayşe Çetinbaş'ın yaptığı belgeselin fragmanı:

5 NO'LU CEZAEVİ: 1980-84 Fragman from surela film on Vimeo.