Bir zamanların krallık başkenti: Pergamon! Bu sefer Efes'i değil Bergama'yı ziyaret etmek isteyeceksiniz...

İzmir merkeze oldukça uzakta olan Bergama, antik kentiyle, Kızıl Avlusu'yla ve Asklepion örenyeri ile ziyaretçilerini ağırlıyor. Pergamon olarak da adlandılan Pergamon Antik Kenti, İzmir'in en yüksek dağlarından biri üzerine kurulu. Pergamon Antik Kenti'nde ise sizi, Athena Tapınağı, dünyanın en dik amfi tiyatrosu, Traian Tapınağı ve İskenrediye Kütüphanesi'nden sonra dünyanın en büyük kütüphanesi karşılıyor. M.Ö 7.-6.ve 5.yy'a ışınlanmak istiyorsanız Pergamon Akropolü'nü mutlaka ziyaret etmelisiniz. Peki, Pergamon Antik Kenti nerede, nasıl gidilir? Pergamon Antik Kenti'nde neler var, kimler yaşamış? Pergamon Antik Kenti'nden şifa tapınağı Asklepion'a, buradan da Mısır tanrıları İsis, Serapis ve muhtemelen Osiris, Harpokrates gibi tanrıların ibadetinde kullanılan Kızıl Avlu'ya sizleri bekliyor... BİR ZAMANLARIN KRALLIK BAŞKENTİ: PERGAMONPergamon Antik Kenti'nden bahsedebilmek için öncelikle Bergama şehrini yakından tanımak gerekiyor. İzmir'in en tarihi ilçelerinden biri olan Bergama, Helenistik dönemde Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Bu krallığın bilinen en eski tarihi MÖ. 3 bin yılına kadar dayanıyor. Pergamon Krallığı döneminde Pergamon Kütüphaneleri (İskenderiye Kütüphanesi'nden sonra dünyanın en büyük kinci kütüphanesi) ve antik dünyanın en önemli sağlık merkezi olan Asklepion kuruldu. Roma İmparatorluğu'nun M.Ö 133'te kenti ve devleti vasiyet yoluyla devraldı. Bergama Antik Kenti'nin olduğu Pergamon Akropolü'nde imparatorlar, krallar yaşarken, dağın yamacına kurulu şehirde ise yerel halk yaşıyordu. Günümüzde de durum aynıdır yani yamaca kurulu şehirde yerli halk yaşar ve o dönemden kalma Bergama evlerini de görebilirsiniz. 262 yılına gelindiğinde şehir büyük depremden oldukça zarar görür. Bu virane şehir,7-8. yy'larda Arap işgali görür ve Araplar buradaki yerli halkı köleleştirir. 716'da komutan Mesleme'nin fethettiği bu şehirdeki erkekler öldürülürken, kadınlar ve çocuklar artık satılan birer köle haline gelir. Yaklaşık olarak 200 yıl virane olarak kalan Bergama,1170 yılında Bizans imparatoru I. Manuil zamanında yeniden inşa edilir. 1302 yılına gelindiğinde ise Bizanslılar bu şehri terk eder ve şehir Karesioğlulları'na kalır. 1333'te şehrin harap bir durumda olduğunu fark eden İbn Battuta, şehrin tepesindeki kaleyi fark eden isim olur. Şehir, Bergama Emiri Yahşi Han'ın 1341'den ölümünden sonra Osmanlılar'a kalır. Bu dönemde şehirde neredeyse hiç gayrimüslim kalmaz. Osmanlı Rus savaşının yaşandığı zaman Bergama'ya muhacirler yerleştirilir. Bergama'dan günümüze Bizans İmparatoru Hadrian döneminden Pergamon Antik Kenti kalır. 335 METRE DAĞIN ÜZERİNE KURULU TAPINAK: PERGAMON AKROPOLÜ 335 m yükseklikteki bir dağ üzerine kurulu olan Pergamon, Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Bu dönemde buraya saray, tapınak, tiyatro gibi yapılarla inşa edildi. Zamanında kule ve surlarla çevrili kent, günümüzde tüm çıplaklığı ile ziyaretçileri selamlıyor. İlk kez MÖ 4. yüzyılın başlarında bahsedilen Pergamon, yukarı (Pergamon Akropolü), orta ve aşağı kent olarak üçe ayrılıyor. Hiç şüphesiz yukarı ve aşağı kent en dikkat çekenlerden. Kent büyük ölçüde yok olmuş denilebilir. Öyle ki burada yalnızca yapıların temelleri bulunuyor. Athena Tapınağı'nın birçok parçası Berlin'e götürülmüş ve aslına uygun olarak yeniden kurulmuş. En iyi korunan yapı ise amfi tiyatro olarak karşımıza çıkıyor. Şehrin en önemli bölümü olan yukarı kente birlikte bakalım... PERGAMON AKROPOLÜ Akropol, Pergamon Antik Kenti'nin yukarı bölümüdür. Kentin ana kapısına gelmeden sol tarafta Heroon'un kalıntıları vardır. Heroon, Antik Yunanistan'da bir kahraman ya da yarı tanrı adına yapılmış ve çevresi sütunlu bir galeriyle çevrili kutsal yerlerin adıydı. Heroon'un kuzeyinde ise Helenistik dönemden kalma bir dizi dükkândan oluşan uzun bir yapı bulunuyordu. ATHENA TAPINAĞI Pergamon Akropolü'nde akıl ve savaş tanrıçası adına yapılan Athena Tapınağı, elbette ki en dikkat çeken yapı. Fakat bu tapınağın yalnızca temelleri kalmış. Çünkü birçok parçası Berlin'e götürülmüş. İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİNDEN SONRA EN BÜYÜK KÜTÜPHANE: PERGAMON KÜTÜPHANESİ Pergamon Kütüphanesi'nden de geriye pek bir şey kalmamış. Helenistik dönemin en büyük kitaplıklarından biri olan Pergamon Kütüphanesi'ndeki 200 binden fazla kitap, Marcus Antonius tarafından Mısır Kraliçesi Kleopatra'ya hediye edilmiş. Bu kitaplar, Pergamon derisi üzerine yazıldığı için oldukça önem taşıyor. ZEUS SUNAĞI Athena Tapınağı'nda olduğu gibi Zeus Sunağı da Berlin'e götürülmüş. Günümüzde yalnızca temelleri kalan sunak, Helenistik dönem mimarisinin en güzel örneklerinden biriydi. AGORA Agora, aslında bir meydan anlamına gelir. Bu antik kentin Yukarı Agorası'nda, halk toplanıp siyaset, ticaret vs. konuları yönetimle konuşuyordu. Birnevi bu meydanlarda toplantı yapılıyordu. KRAL SARAYLARI Pergamon Akropolü'nün en yüksek yerinde kralların sarayları vardı. Fakat bunlardan da günümüze sadece temelleri kaldı. DÜNYANIN EN DİK AMFİ TİYATROSU (10 BİN KİŞİLİK) Pergamon Antik Kenti'nin en dikkat çekici yapısı hiç şüphesiz Athena Tapınağı'nın güneyinde bulunan, 70 derecelik açısıyla dünyanın en dik amfi tiyatrosudur. Burada oyunlar sergilendiğinde ahşap bir sahne kuruluyor, oyun bitince sahne kaldırılıyordu. PERGAMON ANTİK KENTİ İLE İLGİLİ İZLENİMLER Oldukça yüksek bir yere kurulu olan kentte yaz aylarında gezmek çok yorucu olabilir. Bu mevsimde kentin tepesinde bir yandan kuvvetli bir rüzgar diğer yandan yoğun bir sıcağa maruz kalabilirsiniz. Yazın gezecekseniz yanınıza mutlaka en az iki şişe su alın ve hızlı tüketin. Öyle ki sıcak havada anında ısınabilir. Kentte yürürken dikkatli olun. Takılma ya da düşme tehlikesi yaşayabilirsiniz. Gezerken acele etmeyin ve gölgelerde dinlenerek gezin. PERGAMON ANTİK KENTİ NEREDE, NASIL GİDİLİR? Akrpolis'te yer alan Pergamon Antik Kenti'ne mutlaka aracınızla ya da bir tur şirketiyle gitmeniz önerilir. Tam adresi: Ulucami, Akropol Cd. No:6, 35700 Bergama/İzmir PERGAMON ANTİK KENTİ ÜCRETLİ Mİ, MÜZE KART GEÇERLİ Mİ? Pergamon Antik Kenti'nde müzekart geçiyor. 60 TL'ye müzekart çıkarttıktan sonra kente giriş yapabilir ve daha sonra 'MüzeKart' uygulamasına kaydolarak kartınızı kullanmanıza gerek kalmadan QR okutarak müzeleri gezebilirsiniz. PERGAMON ANTİK KENTİ'NDE KİMLER YAŞAMIŞ? Pergamon Antik Kenti, yaklaşık 150 yıl boyunca Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Yazılı belgelerde ilk kez MÖ 4. yüzyılın başlarında söz edilen kentin tarihi Büyük İskender dönemine kadar uzanır. Büyük İskender, M.Ö. 334 yılında kenti ele geçirir ve idaresini oğlu ve karısına bırakır. İskender ölünce kenti bölge yöneticisi yönetir. O da ölünce yanında çalışan Attalos Hanedanı'nın kurucusu Filetairos (Philetairos) bu kentte yeni bir krallık kurar. Onun da ölmesiyle yerine yeğeni olan 1. Eumenes geçer. Ardından kuzeni 1. Attalos kenti yönetir ve bu dönemde kent gelişir. Yani 1. Attalos zamanında Pergamon kurulmuş olur. Attalos krallığını 2. Eumanes’e bırakır. Bu dönemde ise şehir en geniş sınırlarına uzanır. 2. Eumanes, ilerde Kleopatra'ya hediye edilecek olan 200 bin kitaplık bir kütüphane yaptırır. 2. Eumanes’ten sonra 2. Attalos kral olur ve şehir daha da gelişir. Fakat Kral 2. Attalos ölümüyle tahta 3. Attalos geçer. Bu kral dengesiz davranışlarıyla ünlenir. Öldüğü zaman bir varisi yoktur. Bundan dolayı şehri Roma İmparatorluğu’na vasiyet eder. Şehir, M.Ö. 129'da Romalıların eline geçmiştir. Romalılar bu kente Neocore (Mabetler Muhafızı) adını verir. Eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biri olan Pergamon, M.Ö. 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkenti olur. Pergamon Krallığı döneminde kente saray, tapınak, tiyatro gibi yapılar inşa edilir. Antik kent kule ve surlarla çevrilidir. Pergamon, krallığın Roma'ya bağlanmasından sonra da Batı Anadolu'nun sayılı kentlerinden biri olarak anılır. PERGAMON KENTİ'NDE NELER VAR? Athena Tapınağı Traianus Tapınağı Zeus Sunağı: Bergama Kütüphanesi Bergama Tiyatrosu Asklepion Kızıl Avlu (Kızıl Bazilika) Demeter Tapınağı Gymnasion Agora (Pazar Yeri) Bazilika Roma ve Hellenistik Dönem Evleri