Kenan Başaran/Referans
Yıllık 400 milyon dolarlık gelir için Süper Lig paket paket satılacak
Star TV'de Uğur Dündar'ın sunduğu Arena programına katılan Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor başkanları, Süper Lig'in değerinin yükseldiğini belirterek 2010'da yapılacak yayın ihalesinde muammen bedelin en az 400 milyon doların üzerinde olması gerektiğini söylediler. Başkanların temennisi gerçekleşirse Süper Lig'in yayın geliri 15 yıl içinde 55 kat artmış olacak. 1994-95 sezonunda gerçekleştirilen ilk yayın ihalesinde sadece 7.2 milyon dolarlık bir gelir sağlanmıştı...
Havuz sisteminin olmadığı bu ilk ihalede maçlar Cine5, Atv, Show TV, Kanal D ve TGRT arasında paylaşılımıştı. Bir sonraki sezonda da bu parçalı yayıncılık sürmüş ama büyük bir kaosa neden olmuştu. 1996'dan itibaren maç yayınları bir yayıncı kuruluş tarafından alınmaya başlandı. Ancak bugün gelinen noktada futbolseverleri yine "parçalı bir maç yayıncılığı" dönemi bekliyor. Futbol kulüpleri lig maçlarının özet görüntülerinden mobile haklarına kadar ayrı ayrı paketler halinde satılmasını istiyor. Bu model halihazırda Avrupa'nın önde gelen büyük liglerinde de uygulanıyor ve kulüpler bu sayede büyük yayın gelirlerine sahip oluyor.
Federasyon sıcak bakıyor
Yayın gelirlerinin bütçeleri içindeki payının azlığından şikayet eden büyük kulüplerin başkanları, 2010 başında yapılacak yeni ihalede en aşağı 400 milyon dolarlık bir rakamın oluşmasını istiyor. Başkanlar bu açıdan Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) ile sık sık konuyu görüşüyorlar.
Galatasaray Başkanı Adnan Polat, 400 milyon doların altında bir ihale bedelinin kabul edilemeyeceğini kaydederken, Fenerbahçe Başkanı Aziz Yıldırım da kulüp bütçelerinin büyüdüğünü, buna mukabil yayın gelirlerinin aynı oranda artmadığından şikayet etti. Yıldırım, Alman Bayern Münich'in özellikle maç yayınlarının çeşitli şekillerde kullanılmasından ekstra kazançlar elde ettiği hatırlatarak, benzeri adımların Türkiye'de de atılması gerektiğini söyledi. Üç başkanın beyanları önümüzdeki yılın başında yapılacak ihalenin kıran kırana geçeceğini de ortaya koydu.
Aslında kulüpler uzun süredir yeni ihale için TFF ile görüş alışverişinde bulunuyor. Kulüpler Birliği, bugün yıllık 175 milyon dolar civarında olan maç yayın gelirlerinin düşük kaldığını ve yeni ihalede bu rakamın yıllık en az 400 milyon dolar olması için çalışıyor.
Söz konusu rakama ulaşmak için kulüpler, yayın haklarının ayrı ayrı paketler halinde satılmasını ve böylece birden fazla firmanın ihaleye katılımına olanak sağlanmasını istiyor. Zira 400 milyon doları tek bir firmadan değil, birden çok firmadan almanın daha kolay olacağını düşünüyorlar.
TFF Başkanı Mahmut Özgener de daha önce yaptığı açıklamalarda çeşitli alternatifler üzerinde durulduğunu belirterek, "Maçların iki ayrı paket halinde satılması ve IPTV haklarının ayrıca ihale edilmesi gibi konular üzerinde çalışılıyor" demişti. TFF bünyesinde oluşturulan bir komisyon ihale şartları üzerinde çalışmalarını sürdürüyor.
Muhammen bedel çok kritik
Fenerbahçe Asbaşkanı Şekip Mosturoğlu, yeni ihalede önemli olanın muhammen bedel olduğunu vurgulayarak, "Bu rakamı iyi belirlemek lazım. Çok yüksek olursa ihaleye katılım az olur ve böylece rekabetçi bir ortam oluşmaz. Bu da ligin ve yayın ihalesinin değerini zedeler. Diğer yandan kulüpler ve federasyon da ligin marka değeri için iyi bir rakam oluşturmak istiyor. Federasyonun işi bu anlamda epey zor. Zira yüksek bir muammen bedelden ötürü ihale iptal olursa ligin marka değeri düşer" dedi.
Kulüp başkanlarının telafuz ettiği 400 milyon doların rastgele söylenmediğini kaydeden Mosturoğlu, "Son ihaleden sonra Rekabet Kurulu ligin paketlenerek satılması gerektiğini belirtmişti. 2010'da yapılacak ihalede en az 3 paket olacak. 3G, IPTV ve şifreli TV yayın hakkı... GSM firmalarıyla yapılan değerlendirmeleri göz önüne alırsak 400 milyon dolar yıllık gelir gerçekleşebilir gözüküyor" diye konuştu.
Maç yayınları için birçok paket oluşturulmasının gündemde olduğunu kaydeden Mosturoğlu, "Maçlar gruplandırılabilir. Özet görüntüler ayrı, arşiv hakları ayrı paketler halinde oluşturulabilir. Maçların dış satımı gibi benzer bir çok türev ürün oluşturulabilir. Ayrıca birden fazla paket olursa bunun prodüksiyonunu kim yapacak? Almanya'da bu iş için de ayrı bir ihale açılıyor. Bütün bunların dışında, bir sürü paket yayınla karşı karşıya kalacak tüketicinin de korunması gerekiyor" dedi.
Mosturoğlu, ana yayını üstlenecek firmanın Türkiye'nin her yerinden ulaşılır olmasının da çok önemli olduğunun altını çizdi. Mosturoğlu, Avrupa'daki sistemin benzerinin uygulanması halinde Fenerbahçe'nin yıllık yayın gelirinin 40 milyon doları bulabileceği de sözlerine ekledi.
Dünyada yaşanan finansal krize rağmen futbol sektörü top sektirmek için bütçelerinde pek fazla kısıntıya gitmedi. Real Madrid'in sadece Ronaldo'ya 94 milyon euro vermesi bunun en büyük kanıtı oldu. Bir çok sektöre göre kriz ortamında bile cazibesini koruyan futbolun Türkiye'deki fiyatının 2010 ihalesinde ne kadar artacağı şimdiden merak konusu.
Ligde İngiliz takımda Real en çok kazanan
Avrupa'nın 5 büyük liginde en büyük yayın gelirine İngiliz Premier League sahip. 2010-13 yayın ihalesinden 1.9 milyon euro BSkyB tarafından alındı. Gelecek yıl bu ligin 46 maçını ise 105 milyon euro ESPN yayınlayacak. Böylece toplamda İngiliz ligi 2 milyar euroya ulaşıyor.
İngiltere'de yayın hakları, maçlar ve içerikler ayrı ayrı paketler oluşturularak ihale ediliyor.
Takım bazında yayın geliri en yüksek olan takım İspanyol devi Real Madrid. Kulüp yıllık 136 milyon dolarlık bir yayın gelirine sahip.
İngiltere, Fransa ve Almanya'da havuz sistemi uygulanıyor. Ama İngiltere'de olduğu gibi Fransa'da da yapılan son ihaleyi 2 ayrı yayıncı aldı: Canal Plus ve Orange. 2012'ye kadar 4 sezon boyunca iki kuruluşun ödeyeceğı yıllık miktar toplam 668 milyon euro.
France Telekom'un iştiraki olan GSM operatörü Orange, internet üzerinden TV hizmeti de sunuyor. Almanya'da 2009-2013 dönemini kapsayan yayın ihalede 1.7 milyar euroluk gelir elde edildi. Bu ihalede ARD ve ZDF TV yayın haklarını alırken, Deutsche Telekom AG internet ve mobil telefon maç yayın haklarını aldı. İtalya ve İspanya'da ise havuz sistemi yok. Kulüpler kendi haklarını kendileri pazarlıyor.
Avrupa'da kimin ne kadar yayın geliri var* (bin euro)
Kulüp
Yıllık
Real Madrid
135.8
M.United
115.7
Barcelona
116.2
Bayern Munich
49.4
Chelsea
97.8
Liverpool
96.4
Milan
122.5
Roma
105.7
O. Lyon
75
*Rakamlara Avrupa kupaları yayın gelirleri de dahildir.
Üç büyüklerin garanti yayın geliri (milyon euro)
Fenerbahçe
5.8
Galatasaray
5.8
Beşiktaş
4.2
Liglerin yayın havuzu gelirleri (milyon euro)
Premier League
700
Bundesliga*
412
Ligue
668
Süper Lig
124.3
*2. lig hakları da dahil.
Digitürk 10 yılda ne ödedi milyon dolar
Sezon
Toplam ödenen tutar
2008-10
280
2004-08
378
2003-04
77
2002-03
144
2001-02
107
2000-01
86
Toplam
1.072
LİG MARKA DEĞERİ
Lig
milyon euro
Premier League
4.7
La Liga
4.4
Serie A
3.0
Bundesliga
2.7
Ligue 1
2.1
Süper Liga
1.2
Süper Lig
1.1