MURAT BARDAKÇI: FATİH SULTAN MEHMET HIRİSTİYAN DEĞİLDİ

Fatih’in o şiiri öyle değildir Çetin Bey!

ÇETİN Altan, bir ay içerisinde iki defa, Fatih Sultan Mehmed’in Hristiyan olduğunu ileri sürdü ve şair hükümdarın eseri olan bazı mısraları da iddiasına dayanak olarak gösterdi.

‘Avni’ mahlásıyla şiirler yazan Fatih’in Hristiyanlığının kanıtı, Çetin Bey’e göre ‘Bir Frengi káfir olduğun bilürdi Avniya / Belde zünnarini boynunda çelipayı gören’ mısralarıydı. Çetin Bey bu mısraları günümüz Türkçesi’ne ‘Avniya, bilirdi senin bir káfir Hristiyan olduğunu. Belinde keşiş kuşağını, boynunda haçını gören’ şeklinde naklediyor ve daha sonra ‘Böyle tarihsel ve çarpıcı bir belgeyi görmezlikten gelmenin yararı kime?’ diye soruyordu.

Sözü uzatmadan, kısaca söyleyeyim: Çetin Bey’in yazdığı mısraların imlásı da, günümüzün diliyle karşılıkları da, yorumu da yanlıştır! Sözkonusu mısralar Fatih’in ‘Bağlamaz Firdevs’e gönlünü Galata’yı gören / Servi anmaz anda ol serv-i diláráyı gören’ beytiyle yani ‘Galata’yı gören kişi gönlünü cennete bağlamaz, o gönül alan servi boylu güzeli görenler de bir daha servinin adını anmazlar’ diye başlayan meşhur gazelinin son beytidir.

Fatih gazelde kendisinden değil, Galata tarafında rastladığı bir Hristiyan gençten sözetmekte, sonraki mısralarda o genci bir hayli övmekte ve şiirini, doğru biçimi ‘Bir Frengi káfir olduğun bilirdi Avniyá / Bilek ü boynunda zünnár u çelipáyı gören’ olan beyitle bitirmektedir. Bu mısralar, ‘Ey Avni (kendisi, yani Fatih)! Belindeki papaz kuşağını ve boynundaki haçı görenler onun bir Frenk káfiri olduğunu bilirler’ anlamına gelir. Dolayısıyla şiirin Fatih’in Hristiyanlığı ile hiçbir alákası yoktur!

Üstte, bu şiirin Fatih Sultan Mehmed’in bugün İstanbul Millet Kütüphanesi’nde muhafaza edilen elyazması divanındaki orijinal metni yeralıyor. Bilenler hemen okuyabilir, hattá ‘Böyle tarihsel bir belgenin anlamını çarpıtmanın yararı kime?’ diye sorabilirler.