Resmi Gazete’de yayınlanan ilanla 1 Eylül 2009 tarihinden itibaren medyada tekzip hakkının kullanılmasına dair çok önemli ve köklü düzenleme içeriyor.
Basın İlan Kurumu’nun teşkiline dair 18 Kasım 1994 tarihli 195 sayılı kanunun 49. maddesinde Basın Ahlak Esasları yer alıyor. Basın kuruluşlarının uyması gereken ahlak esasları maddeler halinde yer alıyor. Söz konusu Basın Ahlak Esasları’nın 1. maddesinin g bendinde radikal bir değişikliğe gidildi.
Değişiklikle ‘gerçeğe aykırı bilgilerden’ kaynaklanan mağduriyetin önüne geçilecek ve okuyuculara karşı etik görevi; doğru haber verme işlevini sağlayacak maddenin içeriği şu şekilde değişti:
“Gazete ve dergiler, verdikleri gerçeğe aykırı bilgilerden dolayı, yollanacak, yayın organına ve üçüncü kişilere hakaret ve suç unsuru içermeyen cevap ve düzeltme metinlerini; bunların gönderilmesine sebep olan yazının etkisini bütünüyle giderecek şekilde, günlük süreli yayınlarda cevap ve düzeltme metinlerinin alındığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, diğer süreli yayınlarda ise cevap ve düzeltme metinlerinin alındığı tarihten itibaren üç günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlar.”
Söz konusu madde ile ‘Manşetten iftira atıp, dipte köşeden aylar sonra tekzip yayınlama’ uygulamasının da önüne geçilmeye çalışıldı.
SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?
Süreli yayınlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlâl edici veya kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde cevap ve düzeltme hakkı şöyle kullanıyor.
Yalan ya da asılsız haberin mağduru olan gerçek ya da tüzel kişi haberin çıktığı basın organına noter aracılığıyla tekzip metnini gönderiyor. 5187 sayılı Basın Kanunu’nun uygun olarak hazırlanan tekzip metni basın kurumu tarafından alındığı tarihten itibaren 3 gün içerisinde yayınlanmak zorunda.
Yayınlanmayan tekzip için 2 ay içerisinde; eksik ya da değiştirilip yayınlanmış tekzipler için 15 gün içerisinde Sulh ceza hâkimliğine başvurulması gerekiyor.
Bu yasal süreç tekzip yayınlamayan basın organına gerçeğe aykırı haber yapmasına rağmen 2 aydan fazla zaman kazandırıyor ve bu yolla aylar önce atılan iftira konunun üzerinden en az 2 ay geçmesinden sonra tekzip yayınlanıyor olayın unutulmasına neden oluyordu. Ya da basın organalarının attıkları iftiralar yanlarına kâr kalıyordu. Süreçte köklü değişikliğe gidildi.
BASIN İLAN KURUMU MALİ YAPTIRIM UYGULAYACAK
Basın Ahlak Esasları’ndaki değişiklikle tekzip metni yayınlamayan basın yayın organlarının Basın İlan Kurumu’ndan aldıkları ilanlara kısıtlama getirildi.
Gerçek ve tüzel kişiler, tekzip yayınlamayan basın organları hakkında Basın İlan Kurumu’na başvuracak. Başvuruyu değerlendiren Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulu tekzibi yayınlanmasını ilgili kuruluştan talep edecek. Basın organına gönderecek 3 iş günü içerisinde yayınlanmaz ise Basın İlan Kurumu gazetelere verdiği resmi ilanları durdurma kararı alabilecek.
Basın İlan Kurumu gazetelerin en önemli gelir kaynaklarından bir tanesi olan resmi ilanlardaki mali yaptırımının tekzip konusunda etkili olması bekleniyor. Uygulama aynı zamanda basın yoluyla işlenen iftira suçlarını da engellemesi bekleniyor.
Uygulama süreli yayın yapan ulusal ve yerel gazete ve dergilerin tamamını kapsayacak.
Hakan Göksel/Haber7